Andvari

Volume

Andvari - 01.07.1962, Page 110

Andvari - 01.07.1962, Page 110
220 ÓLAFUR JÓNSSON ANDVARI bcztar virðast mér tvær sögur, Aldnar hendur og Barnórar. í þeim báðum, og þó einkum hinni fyrrnefndu, nýtur sín vel einfaldur og kjarnyrtur frásagnarhátt- ur höfundar og glettinn mannskilningur með hóflegum undirstraumi alvöru. Þær bera því vitni, umfram flestar aðrar í þessari bók, að hann getur enn sett saman allgóða sögu ef svo ber undir. Þeir Jakob Thorarensen og Guðmund- ur Hagalín munu ekki taldir ýkja svip- líkir höfundar. Þó má finna með þeim nokkurt skyldleikamark; einnig Hagalín er hálfur í heimi fyrri tiðar, og þar er hann löngum beztur. En ritgáfa hans er frá upphafi miklu fjörugri og fjölskrúð- ugri en Jakobs, og afköstin enda sam- kvæmt því: mér telst svo til í fljótu bragði að á fjörutíu ára ritferli hafi hann gefið út a. m. k. jafnmargar bækur frumsamd- ar. í slíkum afköstum hlýtur að gæta margra misjafnra grasa, og engin launung er á því að skáldskaparverk hans í seinni tíð hafa flest verið næsta lítilsigld; aðal- verk hans hin seinni ár er á sviði ævi- sagnaritunar, og þar mun margt stórvel gcrt. Þróun Hagalíns í þessa átt er reynd- ar auðskilin: beztu verk bans frá fyrri tíð, vestfirðingasögur hans, eru einmitt mann- lýsingaskáldskapur, einfaldur í sniðum þótt ekki skorti hstrænan svip, með al- þýðlegum, þróttmiklum frásagnarhætti. En þessi tök hafa fatazt honum í skáld- skap í seinni tíð, í stíl hans hefur sótt hömlulaus mælgi, mannskilningurinn Iiefur stirðnað og sljóvgazt, og eftirsókn hans eftir að predika, „flytja jákvæðan boðskap", hefur leikið sumar sögur hans illa. Ný skáldsaga hans heitir andkannalegu nafni Töfrar draumsins; hún er að sumu lcyti fastari í sniðum og með heillegri svip en aðrar seinni sögur hans. Þó er varla gcrlcgt að líta á hana sem listrænt vcrk, til þess er hún of yfirborðsleg og mærðarfull, skortir í senn innri þrótt og ögun. Sjálft söguefnið er skemmtilegt: heimkoma út- lagans sem í mannsaldur hefur unnið fjöl- skyldu sinni með erfiðismunum og við lítinn munað í fjarlægri heimsálfu, að- koma hans og viðbrögð heimafólks. Mað- ur gæti ímyndað sér að meistari af gerð Hamsuns t. d. hefði getað unnið úr þess- um efnivið listilegan grip. Og sumt tekst Hagalín allvel í sögunni: í gerð þeirra beggja „manntröllsins" Þorvalds og ást- konu hans, hinnar sextugu Ástu Bellónu, eru drög að minnilegum og þróttmiklum mannlýsingum í ætt við fyrri verk hans. Miklu miður tekst honum upp með út- lagann Demanta-Jón sem þó á að ráða ör- lögum í sögunni; hann verður þar bæði litlaus og líflaus. Þessu veldur ekki sízt „draumkenning" böfundar („að dreyma er að lifa, að vakna er að deyja") sem þó er ætlað að vera uppistaða alls verksins. Honum tekst ekki að sameina þessa „heim- speki" sína, sem er honum ærið hjart- fólgin, efnivið sínum og sögufólki; í stað þess að hún birtist í og af sögunni verður hann að leggja hana sögufólkinu í munn skýrt og skilmerkilega til að allt kom- ist til skila. Samfara þessu þróttleysi í persónusköpun eru svo mistökin í stíl. Málfar Hagalíns á sögunni er að vísu bragðmikið og kjarngott með köflum, enda virðist hann gera sér allt far um að vanda til þess og forðast a. m. k. sumar öfgar sem stundum hafa lýtt stílsmáta hans. En stíllinn er svo yfirtak fjölorður, „skrautlegur" og bólginn af lýsingu að allt fer úr böndum; uppgerð og tilgerð koma fyrir einlægni, linka fyrir þrótt. Kynólgustíl mætti kalla þennan frásagn- arhátt, enda birtist hann ekki sízt í sí- endurteknum lýsingum á líkamsblóma Astu Bellónu eða burðum Þorvalds og „safamiklu" náttúrufari manna og jarðar. Þetta tvennt, óheilt viðhorf við sögunni og sögufólki og forskrúfaður gervistíll, er
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Andvari

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.