Andvari

Ukioqatigiit

Andvari - 01.07.1962, Qupperneq 110

Andvari - 01.07.1962, Qupperneq 110
220 ÓLAFUR JÓNSSON ANDVARI bcztar virðast mér tvær sögur, Aldnar hendur og Barnórar. í þeim báðum, og þó einkum hinni fyrrnefndu, nýtur sín vel einfaldur og kjarnyrtur frásagnarhátt- ur höfundar og glettinn mannskilningur með hóflegum undirstraumi alvöru. Þær bera því vitni, umfram flestar aðrar í þessari bók, að hann getur enn sett saman allgóða sögu ef svo ber undir. Þeir Jakob Thorarensen og Guðmund- ur Hagalín munu ekki taldir ýkja svip- líkir höfundar. Þó má finna með þeim nokkurt skyldleikamark; einnig Hagalín er hálfur í heimi fyrri tiðar, og þar er hann löngum beztur. En ritgáfa hans er frá upphafi miklu fjörugri og fjölskrúð- ugri en Jakobs, og afköstin enda sam- kvæmt því: mér telst svo til í fljótu bragði að á fjörutíu ára ritferli hafi hann gefið út a. m. k. jafnmargar bækur frumsamd- ar. í slíkum afköstum hlýtur að gæta margra misjafnra grasa, og engin launung er á því að skáldskaparverk hans í seinni tíð hafa flest verið næsta lítilsigld; aðal- verk hans hin seinni ár er á sviði ævi- sagnaritunar, og þar mun margt stórvel gcrt. Þróun Hagalíns í þessa átt er reynd- ar auðskilin: beztu verk bans frá fyrri tíð, vestfirðingasögur hans, eru einmitt mann- lýsingaskáldskapur, einfaldur í sniðum þótt ekki skorti hstrænan svip, með al- þýðlegum, þróttmiklum frásagnarhætti. En þessi tök hafa fatazt honum í skáld- skap í seinni tíð, í stíl hans hefur sótt hömlulaus mælgi, mannskilningurinn Iiefur stirðnað og sljóvgazt, og eftirsókn hans eftir að predika, „flytja jákvæðan boðskap", hefur leikið sumar sögur hans illa. Ný skáldsaga hans heitir andkannalegu nafni Töfrar draumsins; hún er að sumu lcyti fastari í sniðum og með heillegri svip en aðrar seinni sögur hans. Þó er varla gcrlcgt að líta á hana sem listrænt vcrk, til þess er hún of yfirborðsleg og mærðarfull, skortir í senn innri þrótt og ögun. Sjálft söguefnið er skemmtilegt: heimkoma út- lagans sem í mannsaldur hefur unnið fjöl- skyldu sinni með erfiðismunum og við lítinn munað í fjarlægri heimsálfu, að- koma hans og viðbrögð heimafólks. Mað- ur gæti ímyndað sér að meistari af gerð Hamsuns t. d. hefði getað unnið úr þess- um efnivið listilegan grip. Og sumt tekst Hagalín allvel í sögunni: í gerð þeirra beggja „manntröllsins" Þorvalds og ást- konu hans, hinnar sextugu Ástu Bellónu, eru drög að minnilegum og þróttmiklum mannlýsingum í ætt við fyrri verk hans. Miklu miður tekst honum upp með út- lagann Demanta-Jón sem þó á að ráða ör- lögum í sögunni; hann verður þar bæði litlaus og líflaus. Þessu veldur ekki sízt „draumkenning" böfundar („að dreyma er að lifa, að vakna er að deyja") sem þó er ætlað að vera uppistaða alls verksins. Honum tekst ekki að sameina þessa „heim- speki" sína, sem er honum ærið hjart- fólgin, efnivið sínum og sögufólki; í stað þess að hún birtist í og af sögunni verður hann að leggja hana sögufólkinu í munn skýrt og skilmerkilega til að allt kom- ist til skila. Samfara þessu þróttleysi í persónusköpun eru svo mistökin í stíl. Málfar Hagalíns á sögunni er að vísu bragðmikið og kjarngott með köflum, enda virðist hann gera sér allt far um að vanda til þess og forðast a. m. k. sumar öfgar sem stundum hafa lýtt stílsmáta hans. En stíllinn er svo yfirtak fjölorður, „skrautlegur" og bólginn af lýsingu að allt fer úr böndum; uppgerð og tilgerð koma fyrir einlægni, linka fyrir þrótt. Kynólgustíl mætti kalla þennan frásagn- arhátt, enda birtist hann ekki sízt í sí- endurteknum lýsingum á líkamsblóma Astu Bellónu eða burðum Þorvalds og „safamiklu" náttúrufari manna og jarðar. Þetta tvennt, óheilt viðhorf við sögunni og sögufólki og forskrúfaður gervistíll, er
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Andvari

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.