Andvari

Årgang

Andvari - 01.07.1962, Side 116

Andvari - 01.07.1962, Side 116
226 ÓLAFUR JÓNSSON ANDVARI lcga umhverfi. Þú þekkir ekki Kúbu, þú veizt ekkert um Kúbu er viðkvæSi sög- unnar í munni Lenu, — en lesandinn er að sögulokum allmiklu nær um það fólk sem frá segir í sögunni og líf þess. Það ber hæfileikum Gísla Kolbeinssonar gott vitni hversu haglega honum tekst að vefa saman þessa þætti sögunnar án þess að raunsæisyfirbragði hennar sé nokkurs staÖar hætt og án þess að nokkurs staðar halli á hlutlægan, hófsaman frásagnar- mátann. Ekki er síÖur athyglisvert hversu skýr- lega og lifandi aukapersónur eru yfirleitt mótaðar í sögunni. ASur var ncfnd Skakk- öxlin, en sama gildir um aðra skipsmenn sem koma þó miklu minna við sögu. Andrúmsloftið á skipinu birtist lesanda í lýsingu þessara manna, rétt eins og Kúba er ekki sízt í glöggum svipmyndum fólks sem þeir félagar hafa skipti við. Gísla er lagið að bregða upp mannlýsingum í fá- um dráttum — ég nefni af handahófi dyravörðinn á Rauða kettinum, kaup- manninn, granna Lenu, fangelsiskumpána Sigtryggs — sem minnisstæðar verða og lifandi í sögunni og gera sitt til að ljá hcnni andrúmsloft. Höfundur freistar hvergi frumleika, hann ristir ekki djúpt og leitast enda ekki við þaÖ, en hann hef- ur næmt auga fyrir fólki og umhverfi þess og heppnast vel að finna athugunum sínum eðlilegan stað í sögunni. Sumt af þessu fólki kann að vera skilið hefð- bundnum skilningi, en það verður hvergi til lýta; hann skrifar ekki um manngerðir heldur lifandi fólk, lýsing hans er ævin- lega raunsæ og trúverðug. Hið sama gild- ir um aðalpersónur sögunnar, Gunnar, Sigtrygg og Lenu. Lcna er að sumu leyti bezt gerð persóna í sögunni. Idún er þar fremsta tákn þess „lífs“ sem sjómennirnir sakna úr hversdagsamstri sínu og leita í landi, og í senn er hún blóðheit lifandi stúlka án óþarfa bókmenntabragðs. Þetta heppnast Gísla vel, lýsing Lenu hefur til að bera sama tvígildi sem er bezti kostur allrar sögunnar. Þeir Gunnar og Sigtrygg- ur eru að sumu leyti einfaldari að gerð, og lýsing þeirra er gerð af sama raunsæi og annars sögufólks. Þetta er styrkur höf- undar: hann þekkir dável sögufólk sitt og sögusvið, kann sér ævinlega hóf í at- burðarás og mannlýsingum og velur ör- ugglega trúlegri kostinn þegar tveir eru uppi. Fyrir vikið fær öll sagan sterkan raunsæisblæ þótt undir niðri sé fjallað um rómantískt efni og laust í böndum og á hinu leiti bjóði ævintýrafrásagnir og reyfarabrögð sjálfum sér heim. A þeirn skerjum steytir Gísli Kolbeinsson ekki, og fyrir vikið verða ævintýri þeirra félaga — söguþráðurinn — einkar trúverðug. Gunnar stýrimaður er sýnilega sú persóna sögunnar sem nákomnust er höfundi sjálfum, en hann gerir sér allt far um að sjá hann úr fjarlægð, lýsa honum af sömu hlutlægni og öðru sögufólki. Það er vafa- mál hvort þetta tekst til fulls: Gunnar verður einna óskýrust persóna í sögunni, hann er margþættari, en jafnframt dul- ari, lokaðri, en annað sögufólk, og kann þetta að eiga sinn þátt í að ofurlítið dauf- leikabragð er að sögunni á köflum. Sig- tryggi er á hirm bóginn vel og skilmerki- lega lýst. Fangavist hans er ævintýrum Gunnars í senn hliðstæða og fylling, per- sónan sjálf náskyld Gunnari, en þróun hcnnar lokið, Sigtryggur er fastmótaður og kemst einna næst því að vcra „dæmi- gerðu r" af öllu sögufólki. Helzta lýti þessarar sögu er hirðuleysi í stíl og málfari sem spillir henni allvíða. Á stöku stað virðist það hvarfla að höf- undi að hann sé reyndar að skrifa ferða- pistla handa Vikunni eða sjómannablað- inu Víkingi en ekki skáldsögu, og af því stafa óþarfa skýringar, vifilengjur og at- hugasemdir sem ekki koma málinu við. Málfar hans er ekki ósnoturt víðast hvar,
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Andvari

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.