Andvari

Årgang

Andvari - 01.07.1962, Side 117

Andvari - 01.07.1962, Side 117
ANDVARI ÍSLENZK SAGNAGERÐ 1961 227 en tilþrifalítið og klaufalegt sums staðar. Þótt þessi lýti láti ekki mikið yfir sér við fyrsta lestur er mér ekki grunlaust um að ríkari stílögun, þróttugri glíma við málið, liefði gert þessa sögu allmiklu betri en hún er nú. Þetta er ekki fyrst og fremst gagnrýni á Rauða köttinn eins og sagan kemur fyrir, öllu heldur vísbending um höfundinn og verk hans. Gísli Kolbeins- son hefur skrifað snotra og geðfellda sögu, en djúpstæður skáldskapur er hún ekki. Hún ber vott um góðan hæfileik til skáld- sagnagerðar og býsna mikla tæknikunn- áttu, og er það víst nokkurs virði. En það sem mér virðist lofa mestu um Gísla Kol- beinsson er hin rómantíska, næsturn Ijóð- ræna tilfinning sem vakir undir niðri og að baki sögunni, og hún kallar á vand- aðri, þróttmeiri stíl til að nýtast honum til fulls. 5 Málfar Hannesar Péturssonar er ein- staklega vandað og smekkurinn öruggur, stíll hans fágaður, ræktaður. Þetta hvort tveggja einkennir ljóð hans með öðru, og prósastíll hans á Sögum aS norSan er sömu ættar. Þessi stíll hæfir vel ljóðrænni lýsingu, sálarlífi, tilfinningamálum, en Jætur rniður venjulegri frásögn, „raun- særri“ lýsingu ytri atvika. Það er athyglis- vert að þær sögur Elannesar í þessari bók eru síztar þar sem hann hefur mest „sögu- efni" í hversdagslegum skilningi; beztu þættir hans eru gjarna stuttir, einfaldir að ytri gerð, nátengdir Jjóðinu að eðli og áhrifum. Einkunnarorð Hannesar að sögunum lýsa allvel viðfangsefnum þeirra og hug- blæ: „Þú ert heimur, sem þú býrð þér til og hefur á valdi þínu, í heimi, sem þú hvorki býrÖ þér til né hefur á valdi þínu.“ Sögurnar gerast allar á mörkum tveggja heima, hins innri heims mannsins sjálfs og hins ytri heims hversdagslífs, veruleika og náttúru; uppistaða þeirra flestra er árekstur þessara heima tveggja, maðurinn einn með sjálfum sér og veruleik lífs síns. Þetta stef sagnanna er sjálft ljóð- rænt að eðli; mér virðist það að mörgu leyti nákomið viðhorfi Idannesar í ýmsurn IjóÖum hans í seinni tíð, einkum „Söngv- um til jarðarinnar" í seinni ljóðabók hans. Einfaldleiki í stíl er Hannesi allmikið keppikefli í þessum sögum, og er það í sjálfu sér ekki nema loflegt. En einfald- leiki getur orðið tvíbentur: einfaldleiki í stíl er annað en einfalt, og jafnvel grunnt, viÖhorf við sjálfu viðfangsefninu. Hann- esi er í mun að gæta hlutlægni gagnvart sögufólki sínu, og víða freistar hann kímni; af þessu tagi eru flestar hinar lengri og „efnismeiri“ sögur í bókinni. En hér bregður svo við að sögurnar verða grunnar og gjarna yfirborðslegar, kímni höfundar er næsta köld og fjarri því að glæða sögunum líf, þær eru dauflegar, óminnilegar, þrátt fyrir snotran frágang. Þó er í þessum sögum leitað ýmissa fanga, lröfundur freistar að jafnaði raunsærrar umhverfislýsingar, þær gerast á „stöðum“ og segja af samskiptum fólks, en þrátt fyrir þessa viðleitni skortir sögurnar bæði lit og bragð. Full helft Sagna að norðan er af þessu tagi: sviplitlar frásagnir af fólki sem litlu eða engu varðar lesand- ann. Mildu betur tekst Idannesi upp í öðrum helmingi sagnanna, og þar fjallar hann að jafnaði beint um viðfangsefni sitt: manninn, einan í vanmætti sínurn, og gjarna með landið sjálft í baksýn. Næmt og myndvíst náttúruskyn Hannes- ar Péturssonar er kunnugt af Ijóðum hans, og hér verÖur lionum það víða notadrjúgt. Þannig tekst lronum með einföldum hætti að magna fram óhugnanlegt andrúmsloft í Ferð inn í fjallamyrkriÖ. Þótt náttúru- lýsingin þar láti ekki mikið yfir sér verð- ur hún áhrifamikil í sögunni, auðnarblær næturinnar er hæfilegt baksvið að lýsingu
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Andvari

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.