Andvari

Årgang

Andvari - 01.07.1962, Side 118

Andvari - 01.07.1962, Side 118
228 ÓLAPUR JÓNSSON ANDVARI tökudrengsins, einmanaleik lians og ör- yggisleysi; og húsbóndi hans er af sömu náttúru, harðneskjulegur risi, óskiljanleg- ur drengnum og til alls vís. Niðurlag sög- unnar verður fyrir vikið áhrifamikið, ein- falt og sterkt í senn. Svipuðu máli gegnir um fyrstu sögu bókarinnar, Skyttuna, þótt hún sé í sjálfu sér flóknari. Astarsagan að sögubaki, náttúrulýsingin og frásögnin af slysaskotinu, allt verða þetta þættir í minnilegri og þróttugri mannlýsingu sög- unnar. Eins og fyrr segir virðist mér und- irtónn þessara sagna ljóðrænn, hin næma tilfinning Hannesar fyrir manninum í náttúrlegu umhverfi sínu; og honum heppnast allvel að gæða hana lífi og lit í einföldu formi þar sem ytri lýsingar og söguefni verða ekki til að villa. Önnur dæmi þessa eru Fæddur úrsmiður og I djúpum skörðum, hvort tveggja mjög einfaldir þættir að ytri gerð. Báðir hafa þeir að uppistöðu næsta kímilega mann- lýsingu, og hér lánast hún allvel þar sem nýtur Ijóðræns mannskilnings Hannesar. I seinni sögunni tekst honum jafnvel það háskabragð að persónugera náttúruna í upphafi sögunnar; söðlasmiðurinn verður skemmtilega geðfelldur í vanmætti sín- um í miðri öræfaógninni. Um takmark- anir Hannesar vitna hins vegar t. d. aðrar sögur bókarinnar en Skyttan þar sem meira eða minna er fjallað um ástir. (Ein- kennishúfan, Brúarvígslan, Kvenfólk og hrennivín.) Þótt frásagnafhátturinn sé líkur á yfirborði allra sagnanna týnist hér hin Ijóðræna tilfinning í krókum sögunnar, og það sem eftir stendur er ekki meira en meðalsnotur blaðamennska. Eina sögu langar mig að nefna enn: það er í haustbrimunum, síðasta sagan í bókinni og um sumt sérstæðust. Hér nýt- ur sín enn vel hinn ljóðræni stíll Hann- esar, og þótt sagan sé dul og ekki víst að hún komist öll til skila verður hún manni með sínum hætti einna minnisstæðust úr bókinni. Og þessi áhrif eiga að vissu leyti við um bókina í heild: Sögur að norðan eru ekki stórmæli og sæta kannski ekki verulegum tíðindum, en hin betri helft bókarinnar er einkar notaleg lesning og verður lesanda kærkominn viðauki við Ijóð Hannesar Péturssonar enda mjög af sama toga. Idversu skammt viðleitni til ljóðrænn- ar náttúrulýsingar getur dugað verður vcl ljóst af bók Sigurjóns Jónssonar frá Þor- geirsstöðum, Sandi og sæ. Idér er ekki ætlunin að ástunda samanburð þeirra Hannesar og Sigurjóns, enda væri það fráleitt sanngjarnt, en athugunin býður sjálfri sér heim: Sigurjón freistar nefni- lega víða Ijóðrænu í sögum sínurn og ferst það misjafnlega, hættir annars veg- ar við óhóflegri viðkvæmni og jafnvel væmni, hins vegar uppgerð og hálfgerðu orðaprjáli. Sögur hans bera því enn vitni sem vitað var, hversu skammt nokkur list- rænn hæfileiki ásamt góðum vilja dugar í skáldskap ef brestur stöðuga einbeitni, ögun og ómenguð listræn viðhorf. Sigurjón Jónsson mun vera allroskinn höfundur og hefur birt sögur sínar og þætti í blöðum og tímaritum, en Sandur og sær er fyrsta bók frá hans hendi. Sam- kvæmt útskýringu á bókarkápu er hér um að ræða eins konar úrval úr „nýjum og gömlum smásögum, lífsmyndum og stemningum" höfundar. í bókinni kennir hka allmargra grasa, sumt er þar eigin- legar smásögur, annað nær því að geta heitið „stemningar" eða Ijóðrænir þættir, og sumt virðist nánast i ætt við ævintýri. Margir þættir Sigurjóns eru einhvers kon- ar heimilisblaðamennska í petítstíl, þætt- ir sem ætlað er að „vekja til umhugsun- ar“, bregða upp fyrir lesanda áminnandi eða bætandi myndum. (Dæmi: Ef til vill, Öldungurinn á steininum, Blátt blað, Söngvarinn). Sigurjón ann föðurlandi sínu, náttúru landsins, dýrum og gróðri,
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Andvari

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.