Andvari

Árgangur

Andvari - 01.07.1962, Síða 123

Andvari - 01.07.1962, Síða 123
ANDVARI ÍSLENZK SAGNAGERÐ 1961 233 ingalíf sögufólks síns í ytri atvikum, en hitt er víst að stíll lians í beztu sögurn þessarar bókar einkennist af nærfærinni lýsingu tilfinningalífs frekar en beinni túlkun þess; að baki býr oft næmleg og tregablandin sársaukakennd sem ég freistast til að kalla Ijóðræna. Sami stíls- máti er enn á Ósýnilegu handtaki, það er fíngerð saga af fyrstu kynnum ungs drengs af elli og aðvífandi dauða og þeim óhugnaði sem fylgir. Næmur skilningur á tilfinningalífi og viðbrögðum barna ásamt fáguðum stíls- máta er sem sagt í þessari bók höfuðkost- ur á nokkrum sögum Ingimars og ljær þeirn gildi umfram snotrar dægurbók- menntir; af þessum ástæðum virðist vert að binda við höfundinn góðar vonir. Tilfinningalíf ungs drengs er einnig uppistaðan í fyrstu sögu Guðbergs Bergs- sonar, en verk hans gerir meira en vekja vonir; það er kostadrjúgt og minnilegt skáldverk, og bezt að segja þegar í upp- hafi að sögu Guðbergs má með rökum telja „beztu“ skáldsögu ársins 1961 ef mönnum eru slíkar einkunnagjafir áhuga- mál. Miisin sem læðist er sálfræðileg skáldsaga af góðum og gildum evrópsk- um skóla, þótt hún sé nýstárlegt verk i íslenzkum bókmenntum. Viðfangsefnið er á ytra borði dauðaótti ungs drengs sem snýst upp í hreina sálflækju að lokum, en undir niðri lýsir sagan því hversu allur Inigur og trú sögumanns beinist „að jörðinni og efninu". Sumir beztu þættir sögunnar eru einmitt af þessurn toga þótt þeir láti ekki ýkja mikið yfir sér: vanmáttur drengsins í hörðum og and- snúnum heimi birtist ekki sízt í lýsing- unni á hinni fátæklegu fróun sem hann finnur sér í náttúrunni og í líkama sínum. Sögumaður er drengurinn sjálfur, piltur kominn undir gelgjuskeið, og sagan öll sögð í fyrstu persónu. Þótt bygging sög- unnar sé einföld við fyrstu sýn er bún gerð með ærnum kostum og verð athygli. Höfundur hefur sögu sína með stuttum formála þar sem gerð er ljós grein fyrir sögusviði, sögufólki og söguefni; síðan er sagan sjálf rakin til lykta, bláþráða- laus en bægfara og á stundum nokkuð daufleg á yfirborði. Þetta er ekki öllum hent: allur kjarni sögunnar er reyndar í formálanum, það verður æ ljósara af lestri sjálfrar sögunnar, en engu að síður verður þetta aldrei til að draga úr spennu verksins. f lok formálans lýsir böfundur líka vinnubrögðum sínum og stílsmáta, hann kveðst munu „reyna að lýsa um- skiptum þeim er gerðust, jafn-nákvæm- lega, Ijóst, samvizkusamlega og hlutlaust og unnt er.“ Þetta er góð lýsing á frá- sagnarhætti verksins, höfundur kostar alls kapps um hlutlægni í stíl og lánast þessi viðleitni vel: liann rýfur hvergi trúverð- uga fyrstu-persónu frásögn drengsins, og tekst í senn að gera mynd hans skýra, lifandi og eftirminnilega og gera urn- hverfinu og öðru sögufólki fullgild skil og engu síðri. Maður kann að álykta á stundum við lestur sögunnar að mcð öðr- um vinnubrögðum, stílfærðari frásagnar- hætti, hefði höfundur getað magnað sögu sína til muna, gert hana óhugnanlegri og þannig áhrifasterkari; en á hitt er að líta að þar með hefði Guðbergur reyndar skrifað allt aðra sögu. Raunsæi og hlut- lægni eru þær leiðarstjörnur sem hann hefur valið sér og verki sínu, og undir því merki vinnur hann góðan sigur. Daufleikayfirbragð það sem manni finnst allvíða á sögunni og amar dálítið við fyrsta lestur venst fljótlega og hæfir sög- unni raunar vel: hún segir af dauflegu lífi þótt undir niðri byltist stríðir straumar. Drengurinn er að sjálfsögðu í for- grunni sögunnar og hlýtur fyllsta og ítar- legasta túlkun: sár einmanaleiki hans, draumþörf og ímyndun á krókóttum villuvegum, útilokun hans frá öllu lif-
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Andvari

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.