Andvari - 01.07.1962, Síða 125

ANDVARI
ÍSLENZK SAGNAGERÐ 1961
235
ræðu, djúpu og ríku lífi, skírskotun sem
nær miklu dýpra og hærra en „söguefnið“
segir til um.
Hér mætti enn ræða lengi um þessa
sögu og þá ekki sízt haglega gerð hennar,
áhrifarík listbrögð og byggingartækni.
Skal þó staðar numið að sinni. Það kann
að vera álitamál og smekksatriði hverju
sinni hver sé „bezta bók ársins“, og skal
ekki um það deilt hér. Hitt er fullljóst
að Guðbergur Bergsson hefur unnið
frægan sigur með sögu sinni, og mikils
verður vænzt af næstu verkum frá hendi
hans.
8
Asta Sigurðardóttir hefur sætt þeim
andkannalegu örlögum að flest sem hún
hefur skrifað hefur horfið í skugga einnar
sögu, hinnar nafnkunnu sem hirtist í
Lífi og list á sinni tíð og mun hafa valdið
ýmsum hneykslunum í ýmsum áttum, en
jafnframt vakið meiri athygli en títt er
urn fyrstu verk ungra höfunda. Síðan eru
meira en tíu ár, og nú hefur Ásta safnað
sögum sínum í eina bók undir heiti hinn-
ar frægu sögu, Sunnudagskvöld til mámi-
dagsmorguns, fyrstu sögu bókarinnar og
hinnar elztu. Flestar hafa þær áður birzt
á dreif í tímaritum, en tvær sögur eru
nýjar að bókarlokum.
Titilsaga bókarinnar og þrjár sögur
aðrar eru samstæðar að efni og frásagnar-
hætti, allar sagðar í fyrstu persónu og
fjalla allar um unga stúlku á götunni í
Reykjavík. Sögurnar eru Sunnudags-
kvöld til mánudagsmorguns, Gatan í
rigningu, Draumurinn og í hvaða vagni,
allar sýnilega byggðar á persónulegri
reynslu höfundar, og virðist reyndar sumt
af þeim toga í öðrum sögum bókarinnar.
Álitamál kann að vera um formhliðina á
þessurn sögum Ástu, þær brcstur sums
staðar hnitmiðun og upphyggingu smá-
sögu, eru nánast frásagnir á takmörk-
um raunsæis, en á köflum með næstum
súrrealísku ívafi. Söguhetja er götustúlka,
utangarðskonan; og uppistaða þessara
sagna allra er tilfinningalíf hennar, ein-
falt, frumstætt og lífshungrað, og aðeins
snertispölur í næstum lostafulla grimmd.
Frásagnarhátturinn hæfir þessurn efni-
við, hann er einfaldur og nakinn, hlífð-
arlaus, en á köflum hnyttilega myndvís
og myndríkur. Allt þetta birtist allvel af
fyrstu sögunni: táknmál hennar er barns-
lega einfalt alveg eins og sjálf tilfinn-
ingin að baki sögunni, en engu að síður
verður hún minnisstæð vegna hlífðar-
leysisins í frásögn og þó einkum vegna
hinnar ríku upplifunar í sögunni, — hún
er sönn í barnslegum einfaldleik sínum.
Þess vegna trúir lesandi raunverulega
ógn stúlkunnar í partíinu, í draumnum
um tjörudíkið og viðskiptunum við nauðg-
arann þótt þessar lýsingar séu i sjálfu sér
fjarri öllu „raunsæi", og á sama hátt
verður lýsingin á gleði hennar og lífs-
nautn að sögulokum ágætlega trúverðug.
Gatan í rigningu er cinfaldari og hófsam-
legri og með meira sögusniði, kannski
bezt þessara sagna og þar með i bókinni.
Götustúlkan birtist manni iill í þessari
næmlegu og skemmtilegu lýsingu, frum-
stæð lífsnautn hennar, ábyrgðarleysi og
utangarðsmennska; sagan er ekki skýring
á stúlkunni heldur túlkun hennar. í
Draumnum er nýtt uppi á teningi: utan-
garðslíf götustúlkunnar verður ekki þolað
til lengdar, áreksturinn við siðavant,
skilningslaust og hatursfullt umhverfið
er uppistaða þessarar sögu sem lýkur í
næstum óþolandi sársauka. Ásta velur
þann kost að lýsa viðskilnaðinum við
drauminn, fóstureyðingunni, í formi mar-
traðar; það lánast hér allvel og dýpkar
söguna til muna. En nýr skilningur á
söguhetjunni birtist hér ekki: barnslegt