Andvari

Årgang

Andvari - 01.07.1962, Side 126

Andvari - 01.07.1962, Side 126
236 ÓLAFUR JÓNSSON ANDVARI grimmdaryfirbragS draumsins er einmitt af sama toga og önnur stíleinkenni Ástu á þessum sögum. f hvaða vagni hefur ólíkt yfirbragð hinum fyrri sögum, skrifuð í eintalsformi, brotalaus og raunsæ í stíl; en hún er eðlilegur eftirmáli fyrri sagn- anna þriggja, næmleg lýsing á umkomu- leysi stúlkunnar eftir skipbrotið. Þessir fjórir þættir eru samstæðir, með eðlilegum hætti framhald og fylling hver annars. Eins og áður er vikið að má finna að frásagnarhætti frá formlegu sjónarmiði, og eins orka sumar lýsingar kannski nokkurs tvímælis. En kostir sagnanna eru þó svo yfirgnæfandi að lýtin verða lítilvæg; með þeim sannfærir Ásta Sigurðardóttir lesanda um rithöf- undarhæfileik sinn og erindi á ritvöll. Á hitt er að líta hversu þessir hæfileikar nýtast henni í öðrum sögum þar sem formlegra sögusniðs er freistað og við- fangsefni ekki jafn nákomið höfundi og áður. Kóngaliljur er snotur og gcðfelld saga, ekki óskyld þeim sem fyrr var rætt um, en öll mcð raunsæisyfirbragði — eins og raunar allar seinni sögur Ástu. En hér er viðfangsefniS höfundi fjarlægara, og lýsing stúlkunnar er gerð af hófsemi og hlutlægni. Sama gildir um aukapersónur sögunnar þótt hlutverk þeirra sé ekki annað en vera andstæða og skýring við mynd stúlkunnar sjálfrar. Baksvið þess- arar sögu, eins og flestra annarra sagna Ástu, er Reykjavík, eða öllu heldur vissir þættir Reykjavíkurlífs: gatan og götulíf utanhúss og innan, rónaslóðir, bragga- hverfi, rúnturinn. Og umhverfislýsingin er að því skapi, það einkennist löng- um af grimmd, skilningsleysi, fyrirlitn- ingu og á stundum blindu, siðlausu hatri. En hitt er athyglisvert, að Ásta skrifar aldrei beina þjóðfélagsádeilu; þannig er t. d. Kóngaliljur þrátt fyrir viðfangsefnið, sjúka stúlku í sárri fátækt, mild í tóni, næstum ljóðræn undir lokin. Hin nötur- lega umbverfislýsing er henni ekki tak- mark í sjálfu sér, hún er einungis bak- svið hins fíngerða, viðkvæma lífs sem höfundi er mest í mun að túlka. Niður- lagsorðin í Kóngaliljum cru góð túlkun þessa viðhorfs: „Þessar liljur voru svo ótrúlega hvítar, svo ótrúlega gagnsæjar og fíngerðar. Hún gat ekki á sér setið að kíkja ofan í urn- búðirnar. Yndislegu blóm! Kóngaliljur heitið þið. Að þið skulið spretta upp úr svartri rnold- • •}« mm! Stúlkurnar og börnin í sögum Ástu eiga öll sinn blut í þessu saklausa, jurtkynjaða lífi í „svartri moldinni", það ljær þeim hcilbrigða kjölfestu sem enn er ítrekuð mcð lýsingu umhverfisins. Þannig er t. d. um drenginn í Skerplu, sem einnig er snotur saga þótt hún sé ef til vill nokkuð laus í reipum og væri akkur í ríkari hnit- miðun. Jafnvel gamli maðurinn í Mað- urinn og húsið hans er með sínum hætti af þessum toga; þar tekst Ástu að lýsa af skilningi sem jaðrar við samúð and- stæðri, næstum óhugnanlegri, manngerð. Þess utan er sagan nokkru fastari í snið- um en aðrar sögur bókarinnar; og er allt þetta loflegt, með því líka að sagan mun vera yngst í safninu. Einna næst því að skrifa beina ádeilu- sögu kemst Ásta í Súpermann. Sögu- efnið er kanastand og gæjalíf á Reykja- víkurgötum, ameríkansering, spilling og niðurlæging æskufólks í sinni verstu mynd; og sagan er skrifuð af biturri fyrir- litningu þótt á hinn bóginn virðist ástæðu- laust að efa raunsæi lýsingarinnar. En sagan fer öll úr böndum í listrænum skilningi vegna þess að böfundur megnar ekki að lýsa trúverðuglega söguhetju sinni, hinum aumkunarverða smágæja.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Andvari

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.