Andvari - 01.01.1981, Side 165

163
ÚR ENDURMINNINGUM SYSTUR CLEMENTIU
ANDVARI
,,Jeg hlakkaði mjög til að vera við sálumessu þá, sem halda átti á ártíðar-
degi Jóns biskups Arasonar og sona hans. Og mjer brugðust ekki þær vonir,
sem jeg gerði mjer um hana.
Mjer þykja ætíð helgisiðir katólskra manna fegri og tilkomumeiri en
lúterskra. Ennþá hefur mjer ekki veist náð til að skilja gildi þeirra fyrir trúar-
lífið. En það sje fjarri mjer að tala óvirðulega um það, sem aðrir menn hafa
jafnmiklar mætur á. |Sá, sem þetta ritar er eitt af mestu skáldum íslands.j’
Háaltarið í þessari kirkju er tvímælalaust það fegursta, sem til er hjer á
landi . . . í kringum altarið var raðað ljósum, pálmagreinum og vafningsviðum,
svo fagurlega, að unun var á að sjá. Innan um þetta skraut stóðu tveir „terra-
kotta“-englar" með hneigðum höfðum, sinn hvoru megin, en altarið sjálft var
prýtt krossum, bænabókum, kaleikum og ýmsum helgigripum. Hátíðlegast
var að sjá þennan fjölda af blaktandi kertaljósum innan um dökkgræn laufin.
Yfir kórnum hjekk gríðarmikil kóróna, alsett ýmsu skrauti. Lágu út frá henni
breið silkibönd, gul og hvít, sem látin voru síðan leggjast í fellingar niður með
veggjunum. Á öðrum kórveggnum var „Agnus dei“1 2 3 4 úr silfri, og var sem
lambið væri greypt inn í dálítið skjaldarmerki.
Að norðanverðu í kirkjunni, framan við kórinn, stendur Maríualtarið.
Það gefur háaltarinu lítið eftir að prýði, og var nú prýtt ljósum og blómum á
sama hátt og það. Þetta var vel til fallið. Jón biskup Arason trúði á Maríu mey
sem verndardýrling sinn og flutti henni mikið lof í ljóðum.
En á gólfið fram undan kórnum var sett kista, sem tákna átti líkkistu
Jóns biskups. Yfir hana var fyrst breitt fjólublátt flos, fagurlega útsaumað,
en ofan á það viðhafnarskrúði prestanna - feldir úr gulu silki, allir gullofnir,
gulli kögraðir og saumaðir myndum og rósum. Á kistulokinu stóð gamall ka-
leikur úr gulli og hjá honum biskupsmýtur (svo), sem gert hafði verið fyrir
þetta tækifæri. Á endann á kistunni, þann sem fram sneri, var lögð biskups-
kápa Jóns Arasonar, sem forngripasafnið hafði lánað. Hún er nú orðin þvæld
og slitin, og myndirnar farnar að ullast upp. En mikil gersemi hefur hún verið
á sinni tíð, þó að kostir hennar komi fyrst í ljós við nánari skoðund
Prjedikunarstóllinn var klæddur svörtu klæði, sem lagðist í fagrar fellingar
ofan eftir honum . . .
Meulenberg prestur hjelt ræðu sína á íslensku. Hann kvað vera vanur að
prjedika á íslensku fyrir söfnuði sínum, en hefur sjálfsagt sjaldan jafnmarga
1. Innskot systur Clementiu.
2. „Terrakotta" þýðir „brenndur leir“.
3. „Agnus dei“ þýðir Guðs lamb.
4. Munnmælasögur herma, að ]ón Arason biskup hafi fengið kantarakápu þessa að gjöf frá
Páfanum í Róm. Fyrir því munu þó engar heimildir að sögn Matthíasar Þórðarsonar þjóðminja-
varðar, sem nákvæmast hefur skrifað um þessa forláta biskupskápu. Sjá Ársrit fornleifafélags-
>ns 1911. Hins vegar er það haft fyrir satt, að Jón biskup hafi sjálfur gefið Hóladómkirkju
kápuna, og mun hún að líkindum hafa verið gerð í borginni Arras í Flæmingjalandi, sem þekkt
er fyrir slíkan listiðnað.