Andvari

Årgang
Eksemplar

Andvari - 01.01.1992, Side 64

Andvari - 01.01.1992, Side 64
62 GUNNAR STEFÁNSSON ANDVARI týrum, riddarasögum, fornaldarsögum, tröllasögum, heilagra manna sög- um í höndunum á honum. Hvort sem hann fegrar, ýkir, skopstælir eða skrumskælir, er hann alltaf öðru hvoru megin við hið hversdagslega. Það er furðuleg hégómagirni af mennskum mönnum að láta sér til hugar koma, að kynjamyndir eins og Bjartur í Sumarhúsum eða Pétur Þríhross séu sniðnar eftir þeirra miðlungsvexti. Það er eins og hrútur norður í Bárðar- dal eða boli uppi í Borgarfirði færu að gera sér rellu út af því, að samnefnd stjörnumerki í dýrahringnum væru illa gerðar myndir af sjálfum þeim. Að vísu koma yfirburðir og eðli Halldórs í senn fram í því, að þessar myndir verða ekki tómir skuggar, heldur gæddar lífi og blóði, verulegri en sjálfur veruleikinn. . . .“ í þessari grein Nordals kemur fram það viðhorf borgaralegra mennta- manna á þessum tíma að gera lítið úr pólitískum þætti í verkum Halldórs. Sigurður skrifar grein sína reyndar til að vinna gegn fordómum í garð höf- undarins sem voru óvenjumagnaðir þá og stílar hana til þeirra sem höfðu einkum meðtekið þann áróður að Halldór væri vegna pólitískra skoðana ekki húsum hæfur. En verk Halldórs á fjórða áratugnum verða ekki metin án þess að líta á afstöðu hans til þjóðfélagslegra deilumála í samtímanum. Þegar menn sögðu að pólitík spillti skáldverkum höfundarins var það að- eins tilraun til að verjast áhrifamætti þeirra. Menn reyndu að bjarga sér með því að segja að víst væru einstakir „kaflar“ hjá Halldóri snilldarvel skrifaðir, en heildarmyndin í verkum hans væri bjöguð. Það stórverk Halldórs sem mest markast af ákveðinni pólitískri skoðun er Sjálfstætt fólk. Og þegar sú bók er lesin og metin er enginn vafi á að ein- mitt pólitísk niðurstaða hennar er úrslitaatriði í áhrifamætti verksins. Hug- myndin um samyrkjubú sem Halldór kynnist í Sovétríkjunum verður til þess að hann finnur leið til að móta sitt mikla epos um einyrkjabóndann sem hann áður var búinn að leggja drög að. Hitt er svo allt annað mál hvort þessi hugmynd er pólitískt raunhæf í „veruleikanum“ eða „rétt“. Eft- ir á er auðvelt að sjá að svo var alls ekki. En sem burðargrind í skáldsögu um einyrkjann dugar hún vel. Kristinn E. Andrésson varð einn fyrstur íslenskra menntamanna til að skrifa vandaða og skilningsríka gagnrýni um sögur Halldórs. Kristinn var í öndverðu rómantískur þjóðernissinni, nam fyrst undir handleiðslu Sigurðar Nordals, síðan í Þýskalandi í deiglu áranna um 1930. Árið 1932 gerðist hann kommúnisti og sama ár birti hann fyrstu grein sína um Halldór, rit- dóm um Sölku Völku. Um Sjálfstætt fólk samdi hann síðan rækilega rit- dóma og bera skilgreiningar hans á þeirri sögu af skrifum annarra á þeim tíma og að vissu leyti allt til þessa dags. í greinum Kristins fellur saman skilningur og smekkur á listrænt snið sögunnar og heils hugar samstaða með pólitískri niðurstöðu hennar.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184

x

Andvari

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar: 1. Tölublað (01.01.1992)
https://timarit.is/issue/292762

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.

1. Tölublað (01.01.1992)

Handlinger: