Búnaðarrit - 01.01.1906, Page 161
GRÓÐRAR- OG JARÐVEGSRANNSÓKNIR 155
saka hver efni jörðin inniheldur og í hvers konar sam-
böndum þau eru, því plönturnar þurfa ákveðin efni til
að nærast á, og þau verða öll að vera fyrir hendi í jörð-
inni ef vel á að fara.
Efni þau, sem plönturnar þurfa til næringar og
mega ekki án vera, eru þessi 10 frumefni: Kolefni,
vatnsefni, súrefni, holdgjafi, brennisteinsefni, fosfór, kalí-
efni, kalkefni, magnefni og járn. Kolefnið vinnur plantan
úr kolsýru loftsins og vatnsefni og súrefni fær hún sem
vatn. Öll hin efnin verður plantan að fá úr jörðinni
og er þá alt undir því komið að efni þessi ekki einungis
séu i jörðinni heldur að þau séu í þess konar sambönd-
um sem best hæfa plöntunum. Holdgjafann vinna plönt-
urnar úr saltpétursýru og ammóníaki. Brennistein fá
plönturnar úr brennisteinssúrum söltum, en brennisteins-
sýrlingur, brennisteinsvatnsefni og uppleysanlegir brenni-
steinsmálmar eru eitur fyrir plönturnar. Fosfór taka
plönturnar einkum úr fosfórsúrum söltum, en með því
að ávait er mjög lítið um þess konar sölt bæði í sjó og
i jarðveginum, eru plönturnar talsvert spnrneytnar á það.
Kalíefnið vinnur plantan einna best úr brennisteinssúru,
saltpétursúru eða fosfórsúru kalí; sambönd af kali-
efni og brennisteini eru aftur á móti eitruð og kolsurt
kalí getur verið skaðlegt,. Kalkefnið fær plantan úr kalk-
söltum i jarðveginum. Kalksöltin eru viðast hvar nægi-
lega mikil í jörðinni. Kalkið virðist ekki liafa sérlega
beinlínis þýðingu fyrir plöntulifið, enda er svo lítið um
það í ungum plöntuvefjum að það finst þar með naum-
indum og sumar lágplöntur lifa og dafna ágætlega vel
þótt þær fái ekki kalkefni i sig, en óbeinlínis hefir kalkið
mikla þýðingu fyrir plönturnar og er hún fólgin í áhrif-
um þess á önnur efnasambönd í jarðveginum. Brenni-
steinskalkefni er þó eitrað fyrir plöntur og klórkalk er
ekki gott. Um magnefnið vitum vér ekkert að því er
snertir þýðingu þess fyrir plöntuna, en það eitt er oss
þó kunnugt, að það er nauðsynlegt. Járnið er nauðsyn-