Vaki - 01.09.1952, Page 61

innar, þar sem fengist er við þjóðfé-
lagsvandamál á raunsæjan hátt. Engu
að síður er Þrúgur reiðinnar tilraun til
að skapa expressioniskt listaverk, þrátt
fyrir augljóst raunsæi. Venjulegur mað-
ur, sem ferðast um sveitina Dust Bowl,
en þar var hluti myndarinnar tekinn,
mundi ekki sjá þar annað en gróður-
lausa auðn. I myndinni, séð með augum
Fords og Tolands, fær hún á sig fegurð
villtrar og brennandi grimmdar. Þannig
hjálpar myndatökumaðurinn stjórnand-
anum við að tjá það, sem í huga hans
er.
Auk þessara þriggja atriða, leiks,
handrits og töku, skulum við einnig at-
huga klippinguna. Þegar kvikmynd er
gerð, byrjar stjórnandinn ekki á byrj-
uninni og endar á lokunum. Hann tekur
hvert atriði í þeirri röð, sem heppileg-
ast er og safnar þeim síðan saman í
rétta röð. Þýðingarmesti hluti þessa
verks er að tengja saman hin mismun-
andi atriði, eða svið úr einu atriði, laga
þau til svo að þau falli rökrétt og mjúk-
lega saman, án þess að samtölin séu rof-
in. Á hærra stigi stendur skilningur
hinna rússnesku kvikmyndastjóra, með-
al til meiri áhrifa. T. d. er í Orustuslcvp-
inu Potemkin frægt dæmi um klippingu
í kaflanum við Odessahöfn. Sjóliðarnir
á Potemkin hafa gert uppreisn, niður
að höfninni hafa safnazt borgarar og
verkamenn, sem hafa samúð með þeim.
Herflokkur er sendur til að berja upp-
reisnina niður. Fólkið stendur fyrir neð-
an tröppurnar, þegar hermennirnir
koma og ganga hergöngu niður tröpp-
urnar og skjóta á lýðinn. Tvö samhliða
atvik eru sýnd, hermennirnir gangandi
niður þrepin og fólkið ofsahrætt fyrir
neðan. Atvikin eru fléttuð saman, svo
athyglin beinist frá einu á annað. Á-
horfendur sjá fyrst herflokkinn ganga
niður tröppurnar í beinni röð, síðan
ofsalegan hræðslusvip, mann, sem fell-
ur o. s. frv.
Atvikin eru óslitin röð af ógnum og
skelfingum. Klippingin verður skýring
á atburðinum, og það má benda á, að
hann tekur nokkrar mínútur á tjald-
inu, töluvert lengri tíma en hann mundi
taka í raunveruleikanum. Fyrir Eisen-
stein vakir, að sýna eigin andúð á
grimmdinni. Annað dæmi má taka úr
mynd Hitchcocks, Þrjátíu og níu þrep
(1935), til að sýna á hvern hátt hægt er
að auka á hrynjandi myndarinnar með
klippingu. 1 einu atriði uppgötvar veit-
ingakonan mannslík í herbergi Donats
og heldur að það sé af honum. Hún snýr
sér að myndavélinni til að hrópa upp
yfir sig, en í staðinn fyrir hróp hennar
heyrist eimpípublástur og mynd hennar
leysist upp í mynd Donats sofandi í
járnbrautarvagni. Hitchcock sýnir, hvað
veitingakonan liugsar og gefur mynd-
inni um leið aukinn hraða og spennu.
I mynd Fords, My Darling Clemen-
tine, er hrynjandin einhver sú bezta,
sem sézt hefur, dásamlega samræmdir
kaflar, t. d. þegar yngstur af fjórum
bræðrum horfir í draumsýn á hina þrjá
ríða burt til borgarinnar. Strax á eftir
kemur hraður kafli, yngsti bróðirinn er
myrtur af þjófum.
Við athugun á klippingunni, hlýtur að
vakna önnur spurning, sem er henni
mjög nátengd, um myndrænt gildi. Sam-
kvæmt eðli sínu á kvikmynd fyrst og
fremst að vera myndræn, en það vill oft
gleymast. Þegar hljómmyndin kom fram
yfirtók hið nýja meðal hug kvikmynda-
stjórans svo, að myndirnar urðu nánast
langar ljósmyndaðar samræður. Talið
var nýjasta nýtt og kvikmyndirnar hafa
ekki enn losað sig við þennan ágalla.
Jafnvel á þessu ári kom fram ítölsk
mynd, II Cristo Proibito, sem hefur ljós-
lega þann annmarka, að vera ofhlaðin
TlMABlTIÐ VAKI