Helgafell - 01.12.1942, Page 85

Tveir meistarar:
Asgrímur Jónsson
og þróun íslenzkrar málaralistar
í áróðri hins andlega afturhalds gegn frjálsuirv listum þykir sú aSferð
stundum henta vel aS beita nöfnum og starfi eldri listamanna gegn þeim, sem
yngri eru og oft eiga í baráttu viS fordóma hinna vanaföstu, er krefjast þess,
aS þróunin nemi staSar við afrek undanfarinna kynslóða. SíSastliSinn vetur,
þegar hiS svokallaða ,,stríð um MenntamálaráS“ stóð yfir, mátti sjá ítrek-
aðar tilraunir gerðar til þess aS skipa ýmsum viðurkenndustu brautryðjend-
um í islenzkri málaralist utan viS þróun þeirrar listgreinar og færa sönnur
á, að þeir ættu engan þátt í henni. Þetta var auðvitað gert í þeim tilgangi að
leiða almenningi fyrrir sjónir, hversu öfgakennd og hættuleg stefna sumra
hinna yngri listamanna væri, og þá jafnframt, að hið rétta samhengi í mál-
aralist þjóðarinnar væri farið veg allrar veraldar fyrir atbeina þeirra. Hér
skal ekkert um það sagt, hvort hinni klassisku aðferð afturhaldsins var beitt
með tilætluðum árangri í þetta skipti. En hún hefur stundum gefizt vel,
vegna þess hve mörgum hættir til að líta svo á afköst eldri og yngri lista-
manna kynslóða, að þar sé engin heil brú á milli. ÞaS vill þá gleymast,
að sérhver kynslóð undirbýr starf hinnar næstu, fær henni í hendur reynslu
sína og ákveður að miklu leyti, hvernig starfi hennar verður háttað. En
menningarlegt gildi lista er hins vegar fólgið í því, að þær tjái andlega við-
leitni síns tíma, og því væri fyrst veruleg ástæSa til að örvænta um fram-
tíðarhorfur íslenzkrar málaralistar, ef þess sæjust merki, að hún staðnæmd-
ist við eintómar eftirlíkingar af verkum fyrstu brauðryðjenda sinna.
Listamannsferill Ásgríms Jónssonar og afrek hans eru sérstaklega at-
hyglisverð einmitt í þessu sambandi. Sennilega var hið eina jákvæða tiltæki
MenntamálaráSs á þessu ári fólgið í sýningu, sem haldin var í Gefjunar-
glugganum á vegum stofnunarinnar. Sýning þessi varpaði nokkru ljósi yfir
þróun íslenzkrar málaralistar hinn síðasta mannsaldur eða á því tímabili,
sem Ásgrímur hefur starfaS sem listamaður. ÞaS kom hér skýrt fram, að
þrátt fyrir talsverðan mismun á verkum Ásgríms og þeirra meðal yngstu
málaranna, sem þykja ganga lengst í nýjabruminu, var stökkið smávægi-
legt í samanburði við þá fjarlægð, er reyndist vera á milli Þór. B. Þorláks-
sonar og Ásgríms. Öllum þeim, sem ekki eru með öllu blindir á málverk,
hlaut að verða ljóst, aS hér hefur verið um hreina byltingu að ræða. Á
tiltölulega mjög skömmum tíma hefur íslenzk málaralist hafið sig upp úr