Helgafell - 01.12.1942, Page 117

RÖKKURSÖNGVAR
387
þáttur í heimilislífinu, og eingöngu
miðaður við rökkursetur. Kvæðalög-
um var ekki blandað þar inn í.
Annar þáttur í þessum látlausu til-
raunum um söng í heimahúsum voru
kvæðalögin. En ekki var um auðugan
garð að gresja hér í Borgarfirði, hvað
við kom öðrum söng en sálmalögum.
ísland jarsœlda frón og Björt mey og
hrein, var þó sungið fyrst þegar ég
man til mín og máske eitthvað fleira
af elztu kvæðalögum.
Þegar ég var á 5. ári, kom Margrét
Eiríksdóttir í fyrsta sinni til sumardvai-
ar að Húsafelli. Faðir hennar var Ei-
ríkur Jakobsson, föðurbróðir minn. —
Margrét var þá 15 ára gömul. Kom
hún þá með harmóníku, sem hún spil-
aði mikið á. Slíkt furðuverk sá ég þá
og heyrði í fyrsta sinni. Margrét söng
vel og kunni allmörg lög, sem voru
þá óþekkt uppi um sveitir, þar á með-
al öll lögin úr Utilegumönnunum, er
síðar nefndust Shugga-Sveinn. Nokk-
ur óþekkt kvæðalög kunni Margrét
líka. Söng hún og spilaði á sunnudög-
um, en ég hlustaði sem bergnuminn og
undraðist slíka fegurð. En þessi áður
óþekkta hljómlist fékk þó misjafna
dóma, einkum hjá gömlum og vana-
föstum. Harmoníkunni var líkt við
hrossabrest, og kvæðalögin þóttu full
af léttúð. Aðrir, einkum þeir yngri,
dáðust þó að hinni ungu stúlku fyrir
frábæra list. Var Margrét því oft lát-
in skemmta gestum á sunnudögum, og
voru þeir í miklum meirihluta, sem
mundu hafa klappað henni lof í lófa,
ef sú venja hefði þekkzt á þeim dög-
um hér í sveitum. — Þessi litli vottur
nýrrar söngmenntar var alveg óþekkt
fyrirbrigði, er Margrét kom með hann
sumarið 1865.1 Eftir það fylgdi söngur-
1) Margrét varð síðar húsfrú á Lækjamóti í
Víðidal.
inn komu hennar á hverju sumri. Þá
var einnig eitt sumar á Húsafelli 1 7 ára
gamall piltur úr Reykjavík, sem hafði
mikla og fagra rödd. Hann kunni líka
nokkur kvæði og var fús á að syngja
þau. Hann hét Rafn Sigurðsson, syst-
ursonur Stefáns í Kalmanstungu. Rafn
söng oft á sunnudögum, og vakti á-
nægju og skemmtun. Allt gekk það
vel og slysalaust. En litlu áður en
hann ætlaði að fara heim um haustið,
kom Jónas Jóhannsson, prests frá
Hesti, Tómassonar. Jónas var þá
hreifur af víni. Hann var söngmaður
góður. Þótti nú móður minni bera vel
í veiði um söngkrafta á bænum. Verð-
ur Jónas þá sjálfkjörinn söngstjóri og
tekur í lið með sér alla heimamenn, er
sungið gátu. Var Rafn þar fyrstur í
flokki. Var nú sungið fram á nótt, og
alltaf lét Jónas strákinn syngja hærra
og hærra og hældi honum á hvert
reipi. En næsta morgun var piltur orð-
inn svo hás, að hann gat ekki talað
nema í hálfum hljóðum. Þá var sú
trú, að unglingar gætu rifið sig á söng.
Og það lítið, sem Rafn gat látið heyr-
ast til sín, voru harmatölur yfir því,
að nú yrði hann aldrei söngmaður, því
að í nótt hefði hann rifið sig. Rafn
þessi varð síðar húseigandi og skó-
smiður í Reykjavík, flestum mönnum
hærri og gildur að því skapi. Hann
varð tengdasonur Stefáns í Kalmans-
tungu. Ekki veit ég, hvort hann fékk
aftur röddina miklu, sem hann taldi
sér tapaða eftir þessa minnilegu söng-
nótt.
Auk laganna við kvæði Matthíasar í
Utilegumönnunum, voru þessi lög mest
sungin hér fyrir 1870: Eldgamla ísa-
jold. Upp á himins bláum boga. Nú
er vetur úr bœ. Sat uið /æ/jinn sveinn-
inn prúÖi. Ur þeli þráÓ að spinna.
Hva<5 er svo glatt. Fanna shautar jaldi