Helgafell - 01.12.1942, Page 150

420
HELGAFELL
ar fyrir þá framsýni að tryggja al-
menningi slíkt afburðarit sem vænta
má að Arjur Islendinga verði í heild,
við svo vægu verði, að öruggt megi
heita að enginn þurfi að fara á mis við
lestur bókarinnar, af því að ekki náist
til hennar á einhvern hátt. Þrautseigja
hans og bjartsýni í þeirri baráttu, sem
háð hefur verið um útgáfu þessarar
bókar við ,,hinn andann“, er ekki sízt
lofsverð fyrir það, að hann hefur jafn-
vel orðið til þess að beina andstöðu-
öflunum til jákvæðra athafna. Máli og
menningu má þakka það beint eða ó-
beint eða óbeint að Saga íslendinga er
komin á þann rekspöl á vegum
Menntamálaráðs og Þjóðvinafélags,
að fyrsta bindið af tíu áætluðum, er
nú komið út. Verður þessi bók að vísu
fimmta bindið í röðinni og nefnist
Seytjánda öldin. Höfuðþœttir, samin
af dr. Páli E. Ólasyni. — Bókin er
efalaust merkt og traust heimildarrit.
Samning hennar er að miklu leyti
brautryðjandastarf, sem vafalítið á
eftir að bera góða ávexti. Annað mál
er það, hvort vinnubrögð höfundar og
skilningur hans á hlutverki sagnaritar-
ans laða allan þorra manna til lesturs.
Bókin er mikil fróðleiksnáma og
skipulega samin, en hætt er þó við, að
mörgum almennum lesanda komi hún
fyrir sjónir sem fullt hús matar, er
finnist trauðla dyr á.
Báðar þessar bækur eru vandaðar
að ytra frágangi, og hefur hvor til síns
ágætis nokkuð. Prentun á sögu dr.
Páls er fullt svo góð og á íslenzþri
menning, en sú bók aftur myndarlegri
í sniðum og bundin í stórum smekk-
víslegra band, þar sem litir og hlutföll
þeirra minna á íslenzka fánann.
Þá hefur ísafoldarprentsmiðja gefið
út stóra bók og íburðarmikla: Snorri
Sturluson og goÖajrœ8in með undir-
titlinum: Gyljaginning og þœttir um
trú og list í goðsögum, eftir Vilhjálm
Þ. Gislason. í rauninni er uppistaða
bokarinnar Gylfaginning, færð til nú-
tímastafsetningar og skýrð af Vil-
hjálmi Þ. Gíslasyni, ásamt drögum til
mannlýsingar á Snorra Sturlusyni.
Upphaflegu nafni bókarinnar mun
hafa verið breytt í því skyni að kom-
ast hjá árekstrum við hin svonefndu
,,næturlög“ um íslenzkar fornritaút-
gáfur. Um hlutdeild Vilhjálms Þ.
Gíslasonar í bókinni telur Helgafell
sig ekki bært að dæma að svo stöddu,
en þó skal þess getið, að þar gætir
nokkuð annarra skoðana á einkalífi og
skapgerð Snorra Sturlusonar en áður
hafa verið efst á baugi meðal fræði-
manna. Ef til vill verður það eitt af
menningarhlutverkum þessarar jóla-
bókar að gerast banabiti „næturlög-
gjafarinnar”, því að tæplega verða
brot höfundar og útgefanda gegn lög-
unum afsönnuð með þeim rökum, að
Gylfaginning sé aðeins tilvitnun í
bókinni, þar sem hún fyllir þriðjung
hennar (og er ekki innan tilvitnunar-
merkja heldur). Hitt mætti ef til vill
fremur hrökkva höfundinum langt til
sýknu, að hann hefur ekki samræmt
texta Gylfaginningar lögboðinni nú-
tímastafsetningu til hlítar. En vonandi
eru allir á einu máli um það, að frem-
ur beri að fella fornritalögin úr gildi
en refsa útgefendum jafn veglegrar
jólabókar.
ísafoldarprentsmiðja hefur ekkert
til þess sparað að gera bókina sem
bezt úr garði. Álitamál kann þó að
vera, hvort svo sundurleitur mynda-
kostur sem í henni er, sé lesandanum
til verulegrar leiðsagnar um þann hug-
myndaheim, sem þar er lýst. En styrj-
aldarástæður munu hafa ráðið miklu
um myndavalið, og ber því ekki að
saka höfund né útgefanda um mistök
í því efni.
Enn verða það að teljast góð tíð-
indi, að Helgajellsútgáfan hefur nú
hafizt handa um afburða vandaðar út-
gáfur á verkum beztu rithöfunda og
þjóðskálda íslenzkra. Hafa skáldsögur
Jóns Thoroddsens orðið fyrstar fyrir