Helgafell - 01.12.1942, Síða 152

422
HELGAFELL
um fölsuðu yfirborðsdyggðum, hræsni og mikil-
iæti og tekur stundum djúpt í árinni:
Mig langar að höggva höfuðin
af heiðursmönnunum öllum. (Utlegð).
En í seinni kvæðum hans mildast ádeilurnar
og hann snýr sér mcira að öðrum viðfangsefn-
um. Vegurinn er skammur milli ádeilu, hæðni
og gamansemi. Gamansemin verður stundum yf-
irsterkari hjá skáldinu, eins og í rímunni af
Oddi sterka. Hann kveður „kíminn brag“ um
þetta stórmenni:
Gekk á svig við blað og bók,
bölv og digurmæli jók,
stútaði sig og struntu skók,
stórmannliga í nefið tók.
Skáldið hatar ekki einungis sýndardyggðir,
8em básúnaðar eru úti á torgum og gatnamót-
um. Magnús ann mjög sannri karlmennsku og
manngildi:
Þrátt fyrir harðstjórn, sult og seyru,
svikamenning, kristindóm
bregður fyrir Egils orku,
Ófeigs hnefa, Gellis róm. (Sig. hreppstj.).
Af þessari ástæðu verður Stjáni blái, þessi ein-
kennilegi maður, dulur, auðnulaus, en snilling-
ur að stjórna opnum bátum, efniviður í eitthvert
bezta kvæði skáldsins:
Kæmi Stjáni í krappan dans,
kostir birtust fullhugans.
Betri þóttu handtök hans
heldur en nokkurs annars manns.
Norðanfjúkið, frosti remmt,
fáum hefur betur skemmt,
sýldi hárið, salti stemmt,
sævi þvegið, stormi kembt.
Meðal nlmennings er Magnús kunnastur af
ádeilukvæðum og af sjómannaljóðum sínum og
siglinga. Sjómennirnir telja hann skáld sitt. —
Ljóð hans um þetta efni eru ekki mörg, en þau
bera því vitni, hve þaulkunnugur hann var lífi
og högum sjómanna (t. d. Odds rima sterka).
Smávísan, ,,Ha/ið, bláa hajið hugann dregur",
er eitthvert hið yndislegasta sævarljóð, sem vér
eigum, enda stuðlar hið alþýðlega, fagra lag
Friðriks Bjarnasonar að vinsældum hennar.
En ýmis önnur kvæði Magnúsar eru ekki síð-
ur fallin til að halda nafni hans á lofti. Hin ljóð-
rænu kvæði hans eru sum með því bezta, sem
íslenzk samtíðarskáld hafa ort, svo sem Amma
kvað, sem er eitt heilsteyptasta kvæði höfund-
ar, Ásrún, Grjót-Páll, Martröð o. fl. Síðasta
kvæðið, sem Magnús orti, ,,Þá var ég ungur",
er lofsöngur um móður hans og bernsku. Það
er ef til vill fegurst og dýpst allra ljóða hans.
Það er eina íslenzka kvæðið, sem mér finnst
mega nefna í sömu andránni og kvæði Matthí-
asar Jochumssonar og Einars Benediktssonar um
þetta efni. Fáir hafa veitt mönnum dýpri inn-
sýn í bernskureynslu sína en Magnús Stefáns-
son í þessari vísu:
Út við yztu sundin
— ást til hafsins felldi —
undi lengstum einn,
leik og leiðslu bundinn.
Lúinn heim að kveldi
labbar lítill sveinn.
Það var svo ljúft, því lýsir engin tunga,
af litlum herðum tókstu dagsins þunga.
Hvarf ég til þín, móðir mín,
og mildin þín
svæfði soninn unga.
Þvílíkum skáldskap grandar hvorki mölur né
ryð. Þó er sjálfsagt ofmælt, að telja Magnús til
stórskálda þjóðarinnar. — Hann kveður f anda
hinna fyrri skálda og ber ekki fram nýja stefnu
f íslenzkri Ijóðagerð. Hann er e.t.v. meiri orðhagi
en skáld. frumlegri í meðferð máls en yrkisefna.
Menn eiga eftir að átta sig betur á ljóðum hans.
Þótt fánýtt sé að spá nokkru um gildi það, sem
skáldskapur Magnúsar kann að hafa fyrir fram-
tíðina, kæmi mér ekki á óvart, þótt hún gerði
honum hærra undir höfði en sumum samtíðar-
skáldum hans, sem fleira hafa ort og meira hefur
borið á. Simon Jóh. Ágástsson.
Haustsnjóar
Jakob Thorarcnacn: HAUSTSNJÓR.
Kvseði. Reykjavík 1942. Félagsprent-
smiðjan h.f. 112 bls. Verð ób. kr. 10.00.
Jakob Thorarensen hefur nú um þrjá áratugi
varið skáldasess sinn. Með fyrstu kvæðabók
sinni, Snœljósum, sem kom út 1914, ávann hann
sér meira álit og vinsældir en títt er að ung
skáld geri, enda hefur bókin að geyma sum
beztu kvæði hans, eins og t. d. ,,í hákarlaleg-
um“. Jakob mun verða talinn í röð helztu ljóð-
skálda, sem fram hafa komið á fyrra helmingi
þessarar aldar, ef þeirrar sanngirni er gætt, sem
hver höfundur á reyndar heimtingu á, að dæma
hann eftir beztu verkum hans.
Ljóðgáfa Jakobs er tekin að þverra. Næst-
síðasta kvæðasafn hans, HciSvindar, bar þess