Tímarit Máls og menningar - 01.10.1941, Qupperneq 34

128
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
izt talaðar út úr lijarta mínu, en þessar athugasemdir
má finna í stafsetningarritgerðum hans og ræðum í ísafold
og Tímariti um uppeldi og menntamál. Hann segir:
„Ýmsir, sem eru mér samdóma um að framburðurinn ætti að
vera grundvöllur stafsetningarinnar, hafa álasað mér fyrir, að
ég færi eigi nógu langt í breytingartillögum mínum. En ég hygg,
að meðalvegurinn sé hollastur í þessu sem öðru, og í fyrir-
lestri minum hef ég tekið fram, að ekki sé vert að brjóta í bág
við venjuna í smámunum ...“
„Hinn heimsfrægi enski málfræðingur H. Sweet segir, að all-
ir sannir málfræðingar ... vilji laga réttritunina eftir fram-
burði, en hitt séu hálflærðir skussar í málfræði, sem vilji stafa
eftir uppruna."
„Skriftin er ekki til að gefa mönnum færi á að sýna lær-
dóm sinn eða vanþekkingu um uppruna orðanna, heldur er til-
gangur hennar aðeins sá, að gera mönnum skiljanlegar hugs-
anir sinar með sýnilegum teiknum hins heyrilega hljóðs eða
máls.“
Björn M. Ólsen vill aö stafsetningin sé „hagfelld, ein-
föld og óbrotin“, en álítnr þó „ekki hagfellt að gera fram-
hurðinn að einkareglu stafsetningarinnar, heldur verði
líka að taka tillit til vanans.“
Um y-notkun og z itrekar B. M. Ólsen:
„Þannig munu sumir segja, að y-in séu nauðsynleg til að sýna
uppruna orðanna. Þessum mönnum svara ég: skriftin á ekki
að vera til að sýna upprunann eða hvernig feður vorir töluðu,
hversu fróðlegt sem það kann að vera, heldur er hún verkfæri
eða meðal til þess að gera mönnum kunnar hugsanir sinar og
kynnast hugsunum þeirra aftur á móti, hún á að vera h u g s-
anamiðill, ef svo má að orði kveða.“
Hann segir, að uppruna orða megi læra eins fyrir þvi,
þótt menn hælti að skrifa y og z, og telur „Jón Þorkelsson
rektor hinn eina mann á íslandi, sem kunni til lilítar að
gera greinarmun á y-um og i-um“, en segist þó hafa orð
hans sjálfs fyrir því, að oft sé hann í vafa, hvort hann
eigi að setja, og slcrifi þá i út úr vandræðum.
Það er sannfæring mín, að sú „uppruna-stafsetning“,
sem skólarnir tíðka nú i íslenzkukennslu, vinni gegn til-
gangi sinum. Hún skapar, þegar hezt lætur, fáyrta stafsetn-