Tímarit Máls og menningar - 01.10.1941, Blaðsíða 39

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
133
gagnvart börnunum, gimsteinum ættjarðarinnar, eins
og þau eru kölluð á sumardaginn fyrsta. Öll börn hafa jafn-
mikið eða jafn lítið unnið til þess að njóta sólarbirtu og
grænna grasa. En þetta ranglæti felur einnig í sér geig-
vænlega hættu fyrir þjóðfélagið, og verður það enn öm-
urlegra, þegar fleira af saina tagi bætist við. Ég vil til
dæmis nefna, að á fátæku barnaheimilunum mun það al-
gengast, að faðirinn vinni eða sé í atvinnuleit úti allan dag-
inn frá morgni til kvölds, en móðirin ein með heimilis-
störfin og barnahópinn. Það er þvi ekki einungis, að börn-
in í bakhúsahverfunum hafi livergi heilsusamlegan griða-
stað, inni eða úti, fyrir leik eða leikfang, lieldur skortir
mörg þeirra einnig tækifæri til að fylgjast með lífi og
störfum fullorðna fólksins, þau skortir fjölbreyttar fyrir-
mvndir í leiki sína, þau heyra sjaldan ævintýri og sögur,
læra fá eða engin kvæði, og ein afleiðingin af þessu öllu
verður sú, að vald þeirra yfir móðurmálinu verður mjög
af skornum skammti, eins og áður er vikið að. Sumt af
þessu á að vísu ekki aðeins við um fátæku heimilin, og
sum þeirra sýna nærri yfirnáttúrlegar undantekningar,
en augljóst er, að aðstaðan er því erfiðari sem hagurinn er
þrengri og börnin fleiri.
Meðal efnaðra fólksins, sem ráð hefur á betri húsakynn-
um, er blutur barnanna víða fyrir borð borinn vegna ó-
hollra tízkusiða. Á ég þá einkum við, þar sem svo liagar
lil, að þeim er ekki ætlað sérstakt herbergi til svefns og
leika, en stofur þannig búsgögnum búnar, að hvergi er
liægt að spretta úr spori eða hreyfa við neinu, án þess að
eiga á liættu að valda skemmdum og fá ávítur að laun-
um. f þvílíku umhverfi er hætt við, að börnin verði annað
hvort bugaðar rolur eða uppreisnarseggir, sem flýja út á
götuna með ærsl sín og áhugamál.
Margur mun láta sér til hugar koma, að það, sem að
framan greinir, sé ekkert sérkennilegt fyrir íslenzkt borg-
aruppeldi og sízt lakara en víða gerist annars staðar. Satt
mun það að vísu. En á það er fyrst að líta, að islenzka