Tímarit Máls og menningar - 01.10.1941, Blaðsíða 94

188
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
væri strangari við mig en hann er. Því að sá, sem liéldi
þessu fram, mætti ekki einu sinni vera sannfærður um til-
veru sjálfs sin, þar sem enginn þekkir sjálfan sig til lilílar.
Hér verður að greina á milli þess að vita, cið eitthvað eigi
sér slað, og skilja það og þekkja, eins og Nordal segii'
sjálfur í grein sinni.
Þegar í „Efnisheiminum“ stendur, að segja megi með
mikilli vissu, að mannkynið eigi fyrir sér nær óhugsan-
lega stórkostlega framtíð, þá liggur í því, samkvæmt ís-
lenzkri málvenju, að ekki sé unnt að segja þetta með
fullri vissu, og vantar hér nákvæmlega jafnmikið upp á
fulla sannfæringu mina um þessa stórkostlegu framtíð og
fulla vissu mína um liana.
Ekki neita ég því, að til sé ýmiss konar „andleg revnsla“,
eins og til dæmis fjarhrif, draumar, ofsjónir, óráð og svo
framvegis, og ekki neita ég því heldur, að sumt af þessu,
til dæmis fjarhrifin og draumarnir, kunni stundum að
endurspegla einhvern lilutveruleik (objektiv realitet), en
ég vil ekki viðurkenna, að leyfilegt sé að hafa þessa hluti
að undirstöðu þekkingarfræðilegra ályktana á meðan þeir
eru ekki orðnir vísindunum numið land og komnir þann-
ig inn fyrir vébönd skynseminnar. En þegar svo væri kom-
ið, væri í rauninni ekki lengur um að ræða „andlega
reynslu“ í þeirri dulspekilegu merkingu, sem við Nordal
höfum lagt í þetta hugtak. Annað mál er það, að hverjum
manni er auðvitað frjálst að hafa slika andlega reynslu
sér til hugarhægðar eða gera Iiana sjálfum sér að „sálar-
legum raunveruleika og jarðneskum fjársjóði,“ ef hann
krefst þess ekki, að niðurstöður hennar séu almennt við-
urkenndar sem óyggjandi staðreyndir.
Það, sem Nordal segir um listarnautn á 56. og 57. hls.
timaritsins, er í sjálfu sér gott og blessað, og er alls óvíst,
að ég sé svo mjög frásneyddur andlegri reynslu af þvi
tagi eða telji liana fánýta, en þegar hann tekur þetta sem
dæmi um það, hvernig andleg reynsla geti orðið öruggan
leiðarvísir til þekkingar en skynsemin sjálf, þá eru þær