Tímarit Máls og menningar - 01.10.1941, Blaðsíða 42

136
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
var stofnaður tilraunaskóli af þessu tagi í Tékkóslóvakiu.
Níu árum siðar var þessi tilraunaskóli á góðum vegi með
að valda gerbreytingu á allri skólastarfsemi í Tékkósló-
vakíu, sem þótti mjög til fyrirmyndar og vakti heimsat-
Irygli á uppeldismálaþinginu í París 1937. í Sviss, Ame-
ríku, Rússlandi og víðar liafa tilraunaskólar starfað með
ágætum árangri. Er þó enn hrýnni ástæða fyrir okkur
að stofna til slíkra tilrauna en nokkra aðra þjóð, hæði
vegna þess, að okkar menningarhættir eru á marga lund
í sérstæðasta lagi og eigi síður vegna hins, að víðast er-
lendis starfa auðugir einkaskólar, ol'tast litlir, sem geta val-
ið úr starfskröftum og eru frjálsari að starfsaðferðum en
rikisskólarnir. Hafa þeir þvi yfirleitt haft betri aðstöðu
til að fylgjast með tímanum og reyna nýjungar en rík-
isskólarnir, og sumir a. m. k. liaft samskonar gildi og til-
raunaskólar og smám saman hvatt rikisskólana til að taka
upp í starfshætti sína þær hreytingar, sem hezt hafa gef-
izt. Fyrir fámennis og fátæktar sakir hafa engir slíkir
skólar risið upp hér á landi.
Frá því kaupstaðir fyrst tóku að vaxa upp hér á landi,
mun það liafa tíðkazt, að foreldrar hafa sent stálpuð böru
í sveit að sumrinu til kunningja eða vandamanna. Síðustu
tvö árin hefur einnig hið opinbera, fyrir milligöngu Barna-
verndarráðs og Rauða Kross íslands, látið til sín taka þessa
barnaflutninga. Ég er ekki í minnsta vafa um, að sumar-
dvalir barnanna á góðum sveitaheimilum geta haft stór-
mikla þýðingu fyrir þroska þeirra og lieilbrigði. Sjálfur
lief ég áþreifanlega reynslu um það með mín börn, enda
liggur þetta í hlutarins eðli. En ég er aftur á móti, eins
og ljóst er af því, sem að framan er sagt, ósammála þeim,
sem virðast álíta, að eina úrræðið til að hæta uppeldi lcaup-
staðarbarnanna sé að senda þau í sveit. í fyrsta lagi er
kaupstaðahörnunum sjaldan komið til sveitadvalar fvrr
en um 6—8 ára aldur. En sveitinni er ekki fremur en skól-
unum kleift að hæta upp þær vanrækslusyndir, sem þang-
að til kunna að Iiafa verið drýgðar á börnunum. Uppeld-