Tímarit Máls og menningar - 01.10.1941, Blaðsíða 107

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
201
það snjallræði, að láta ríkissjóðinn bera framvegis skellina af
hinni kostnaðarsöniu ástríðu sinni til bókaútgáfu, og hefur hann
nú i krafti þess lagt óheillahönd sína á verk JónasarHallgrímsson-
ar. Nú er það alkunna, að skáldverk Jónasar Hallgrímssonar frum-
samin eru það lítil að vöxtum, en jafnmerkileg, að meira en með-
aldirfsku þarf til að gera sér leik að því að rýra fyrirferð þeirra,
og þeim mun minni ástæða til þess af ríkissjóði en öðrum, sem
hann dreifir gefins út bókum fyrir hundruð þúsundir króna á
svokallað forlag Menningarsjóðs hvort eð er. En hjá Hriflu-Jón-
asi hefur orðið lítil hilluprýði úr verkum listaskáldsins: kver,
einna áþekkast sálmaviðbætinum í sniðum, svo fátæklegt að frá-
gangi og útliti, að það er í rauninni ekki til neitt orð, sem lýst
getur bókinni, nema ef vera skyldi hið reykvíska lýsingarorð
„púkó“. Kotungshátturinn uppmálaður, mætti einnig segja.
Framan við kvæðin skrifar Hriflu-Jónas Timakjallara einn, þar
sem hann breiðir sig út yfir viðkvæmar sögusagnir úr einkalífi
skáldsins, og birtir þar á einkar ósmekklegan hátt nöfn og heim-
ihsföng, sem hingað til hefur verið þegjandi samkomulag að láta
hulin i blámóðu ljóðsins. Að minnsta kosti hefði verið viðkunn-
anlegra, ef smekklegri maður og óljúgfróðari en þessi þingmað-
ur liefði valizt til að fara höndum um þau efni.
Jónas frá Hriflu er nokkurn veginn gersneyddur hæfileikum
til að rita um skáld og skáldskap, — til þess er þekking hans of
grunn, hugsunin of hversdagsleg, penninn of sljór. Hann kann
ekki að sérkenna hlut, lieldur flýtur allt fyrir honum, hann sljóvg-
ar i stað þess að hvessa, fletur í stað þess að ydda, banalísérar
í stað þess að karaktériséra. Ef hann ætlar að lýsa einhverju, sem
honum þykir mikils um vert, verða útþvældustu glósur málsins
að einskonar „óbilgjarnri klöpp“, þar sem hann stendur fastur.
Þegar frá er tekinn hæfileiki Hriflu-Jónasar til að skrifa nið og
andstyggð um fólk i Tímann, þá verður eftir aðeins ofur hvers-
dagslegur, litið upplýstur barnakennari, sem þjáist af allskonar
vankenndum og þar með óhamingjusamri löngun til að færast
þá hluti i fang, sem eru honum um megn. Hjá honum verður
Jónas Hallgrímsson „gæfumaður um marga hluti“, „frá upphafi
öndverður alls konar Ijótleika", „gæddur óvenjulegum og fjöl-
breyttum gáfum“, „þekkti fegurð tungunnar“, „fágaði kvæði sín“,
„myndir hans eðlilegar og náttúrlegar“, „afreksmaður í bókmennt-
um“, „hugsjónamaður“, „hversdagsgæfur" — sem sagt orðaglam,
flatar endursagnir þess sama, sem allir skussar hafa ævinlega
verið að éta upp, hver eftir öðrum, um Jónas Hallgrímsson og
öld hans, hvergi örlar á tilraun til sjálfstæðs mats á hlut, né
hæfileilca til að nálgast umræðuefnið á persónulegan hátt.