Tímarit Máls og menningar - 01.05.1945, Page 17

RITSTJÓRNARGREINAR
7
verið fengin nein verkefni, og verðmætin, sem í list hans felast, ekki verið metin
að neinu. Myndir hans hlóðust upp heima hjá honum, og er þær komust þar ekki
lengur fyrir, varð hann að skipa þeim hverri við aðra út í garð hjá sér. Og er
garðurinn fylltist, sá hann sitt óvænna og flýði á rýmri stað. Undanfarin þrjú
ár hefur hann unnið að því, mestmegnis einsamall, að reisa nýtt hús yfir sig.
Sennilega hefur honum fundizt, að króftum sínum væri eins vel varið til þess
að steypa hús eins og myndir, sem enginn virtist hafa minnsta áhuga á. I vetur
varð hann fimmtugur. Afmæli hans fór fram hjá öllum; þess var ekki getið í
neinu blaði. Það var ekki haldið hátíðlegt á annan hátt en þann, að þrír kunn-
ingjar hans, sem komu í heimsókn til hans, hjálpuðu honum til að steypa þak
á húsið. Þriðji íslenzki myndhöggvarinn, Sigurjón Ólafsson, vinnur að því að
fegra danska bæi. Er hann hafði lokið námi nokkru fyrir stríð, lagði hann mikla
vinnu í það að gera stóra lágmynd, er hann mun hafa nefnt „Fiskverkun“, ágæt-
lega til þess fallna að skreyta Fiskifélagshúsið. Þessa mynd bauð hann að gjöf
hingað heim, en það þótti ekki svara kostnaði að greiða flutningsgjald hennar
og fá hana steypta í varanlegt efni. Listamaðurinn hefur komizt að raun um, að
þjóðin hafi enga þörf fyrir sig, og hefur ekki treyst sér að setjast að hér heima.
íslendingum þykir sýnilega mest upphefð í því að heyra öðru hvoru í frétta-
pistlum frá Kaupmannahöfn um listaverk, sem hann er að gera fyrir Dani.
Ég hef tekið hér dæmi af þrem myndhöggvurum, en sama er uppi á teningnum
um aðra myndlistamenn. Hið opinbera fær þeim engin verkefni, gefur þeim
engin tækifæri, spyr ekki eftir starfskröftum þeirra til neins. Það veitir þeim
aðeins nokkra f járupphæð árlega, og telur sig þar með laust allra mála. Það má
teljast einsdæmi í menningarlöndum, hve lítið er gert hér að fegrun bæja, og að
reistar skulu opinberar byggingar án þess að listamenn séu fengnir til að skreyta
þær. Áhuginn fyrir þeim fáu myndastyttum, sem hér eru, speglast líka fremur
óglæsilega í umhirðunni fyrir myndastyttu Jónasar Hallgrímssonar, sem nú kvað
þó loks eiga að sýna einhverja rækt á hundrað ára dánarafmæli skáldsins.
Við eigum ekki síður málara en myndhöggvara, sem treysta má til að leysa
af hendi hin vandasömustu verkefni. Sögusýningin í tilefni af lýðveldisstofnun-
inni var ófullkomin tilraun að því leyti, að listamenn þeir, er gerðu myndir fyrir
hana, fengu alltof nauman tíma til undirbúnings, ekki sízt þar sem þeir komu
flestir eða allir að nýjum viðfangsefnum: viðburðum úr Islandssögunni. Þó
sýndi þessi tilraun, að nokkrir listamennirnir náðu ágætum tökum á hinu nýja
viðfangsefni, sérstaklega Gunnlaugur Ó. Scheving, Jón Engilberts og Þorvaldur
Skúlason. Listmálarar hafa öðru hvoru tekið að sér að mála og teikna myndir
í bækur, einkum sögulegs efnis, og hafa margir sýnt ágæta hæfileika á því sviði.
Snilldarlegar eru t. d. myndir Guðmundar Thorsteinssonar og Ásgríms Jóns-
sonar í Þjóðsögum og ævintýrum, sem dr. Einar ÓI. Sveinsson hefur séð urn
útgáfu á. Nýlega hafa þrír málarar, Þorvaldur Skúlason, Gunnlaugur Ó. Schev-
ing og Snorri Arinbjarnar fengið það verkefni að teikna myndir í eina íslend-
ingasöguna, Njálu, og hefur sýning verið höfð á þessum myndum, og er sent
mörgum hafi orðið þær opinberun. Það er eins og menn vakni við og undrist, að