Tímarit Máls og menningar - 01.05.1945, Blaðsíða 25

MINNISGREINAR UM FORNSÖGUR
15
Hver orsök liggur til þess að Snorri nefnir ekki Kænugarð, Kíev, í Ólafs
sögu helga, og Heimskrínglu yfirleitt, en telur ríki Jarisleifs Kænugarðskon-
úngs hafa verið í Hólmgarði, Novgorod?
Kænugarður var dauð borg á dögum Snorra. Þegar Kúmanar, kolgrimm
villiþjóð, lögðu Dnépr-ósa undir sig, sviftu þeir Kænugarð öllu samhandi við
Miklagarð. Verslun lagðist þar niður, íbúarnir ýmist dóu út eða flúðu og
borgin fór í eyði. Þetta gerðist um miðja tólftu öld. Á dögum Snorra stóð
Hólmgarður hinsvegar í miklum hlóma, miðstöð þýzkrar verslunar og siglínga.
2
Þjóðsagnafræðíngar og lærðir menn í bókmentum kunna að rekja
uppruna ýmissa norrænna efna, sagna og fyrirmynda til Austur-
landa, jafnvel alla leið til Indlands, og eru sum það gömul að þau
eru fráleitt til vor komin yfir Vesturevrópu, sem hafði ótrúlega lítið
samband við austræn menníngarlönd þángaðtil eftir fyrstu kross-
ferð, og í raun réttri einga verslun við þau; mörg þessara austan-
komnu efna rekur Schlauch í bók sinni Romance in Iceland. Gould
hefur rakið ætt Friðþjófssögu til arabiskra sagna: „arabiskri eyði-
merkurskröksögu hefur verið breytt hér í víkíngaskáldsögu."
Það er athyglisvert að í stjörnubókarmáli íslenzku fornu eru not-
uð arabisk orð og heiti sem sérfróðir menn einsog Beckman telja
óþekt í rímfræðibókmentum frá sama tíma annarsstaðar í Evrópu;
þó ekki sé annað, vitnar það um sjálfstæða menníngu hjá Islendíngi
sem er á ferð austurvið Jórdán á 12. öld: hann er maður til að taka
við arabiskri þekkíngu án grísk-latneskrar milligaungu.
Aðferðir og skraut ýmiskonar í silfursmíði hjá Noregsmönnum
og Islendíngum virðist standa í beinum teingslum við austræn
vinnubrögð. Indverskt víravirki er nær hinu íslenska en bæði norskt
og ítalskt, i rauninni sama vinna, sama form, hvernig sem á því
stendur; sbr. dæmi sem Creutz, mikilsvirtur sérfræðíngur í listsögu
góðmálma, greinir af indverskum skartgrip í riti sínu Kunstge-
schichte der edlen metalle, en Leifur Kaldal benti mér á. Falk, sér-
fræðíngur í fornnorrænum fatnaði og vefnaði, en því miður ekki
altaf jafnáreiðanlegur, ber fyrir sig merkar heimildir um að sú teg-
und spjaldvefnaðar, sem tíðkast á Norðurlöndum á söguöld, og á
íslandi enn í dag, sé komin austurleiðina til vor, algeing í Austur-
löndum, en óþekt t. d. í Þýskalandi.