Tímarit Máls og menningar - 01.05.1945, Blaðsíða 31

MINNISGREINAR UM FORNSOGUR
21
skáldið, sérstakrar virðíngar; margt bendir til að heilir ættflokkar
og jafnvel trúflokkar innan norrænnar heiðni hafi um óratíma
stundað skáldskapinn sem íþrótt teingda guðadýrkuninni. Svo djúp-
um rótum stóð orðsins list í þessari menníngu að skáldskapur þeirra
og trú verða ekki aðskilin, og höfuðguð einsog sjálfur Óðinn er
skáldskaparguð, sömuleiðis Freyr og aðrir frjósemisguðir, ef ég
skil Barða Guðmundsson rétt. Skáldskapur er með norrænum þjóð-
um aðalsmerki ágætra manna, íþrótt vammi firð, en ekki talin með
hinum sjö listum miðaldanna á Vesturlöndum, trivium og quadri-
vium.
Grikkinn Priskus, sem sat veislu hjá Atla Húnakonúngi, skýrir
svo frá að eftir máltíðina hafi skáld tvö, Skýþar, flutt kvæði um
sigra konúngsins, og hafði skáldskapur þessi slík áhrif á menn, eink-
um hina eldri, að þeir viknuðu. Um Gelimer síðasta konúng Vand-
ala í Afríku, einn hinna norðankomnu villimannahöfðíngja í lok
innrásartímanna, segir sagan að þegar hann var ásamt grimmum
hersveitum sínum í umsát Rómverja á Papúafjalli 534, og sá fyrir
ósigur sinn fullkominn, þá hafi hann gert sendiboða á fund róm-
verska hershöfðingjans og beðið þennan fyrirsjáanlega sigurvegara
sinn að senda sér hörpu, því hann ætlaði að yrkja ljóð um óham-
íngju sína meðan á stæði lokaorustunni, og leika undir sorgarslag,
áður hann félli. Einsog hjá þessum viltu kynstofnum, Vandölum og
Húnum, er skáldskapurinn meðal Skandinava konúngleg list um-
þaðbil sögur hefjast, en lítt tíðkuð eða ekki við hirðir Vestur-
evrópu fyr en síðar. Hve lángt aftur orðsins list hefur verið stund-
uð á Norðurlöndum verður seint vitað. Skáldskapur einsog Háva-
mál og goðakvæðin, sem eru að vísu íslenzkar bókmentir, vitna um
gróna hefð að baki sér, lánga menníngarþróun, mannvitsþroska
sem stendur djúpum rótum, sum hver meira að segja eftirmæli
liðinna menníngartímabila, eða að minnsta kosti nokkurskonar
vitni um hnignun þeirra. Um hetjukvæðin er víst að sannfróð-
legur, sagnfræðilegur kjarni sumra eru minníngar frá tímum inn-
rásanna miklu, „fólksflutníngatímanna“, t. d. Atlakviða um eyðíng
Búrgundaríkisins, Borgunda, er Húnar frömdu innanvið miðja
fimtu öld, og um dauða Attila nóttina sem hann giftist Ildikó árið
453. Hamðismál og Guðrúnarhvöt sækja jafnvel enn leingra aftur