Tímarit Máls og menningar - 01.05.1945, Blaðsíða 73

PAR LAGERKVIST
63
Allt í einu breyttist leiksviðið, ekki í rúmi, heldur í tíma. Menn
eru ennþá á krá, og böðullinn situr enn í horninu sínu, einn og
þögull. En á gólfinu dansa konur í ljósum kjólum og karlar með
hvítt um hálsinn. Ljóshveli snýst í loftinu og kastar mislitum geisl-
um yfir fólk, sem stöðugt er að koma og fara. Negrahljómsveit
spilar. Við erurn á nútíma skemmtistað. En stöðugt situr böðullinn
við borðið sitt, og nú eins og áður ræða allir um hann og atvinnu
hans.
En nú líta menn öðrum augum á ofbeldi og blóðsúthellingar.
Menn telja það ekki lengur hryllilega nauðsyn, óhjákvæmilega bölv-
un mannkynsins. Menn dást að því. Mæður benda börnum sínum
á böðulinn. Konurnar líta girndaraugum til hans. Karlmennirnir
tala með hrifningu í röddinni um „stálbað stríðsins“, um ofbeldið
sem æðsta tákn líkamlegra og einnig andlegra krafta mannkynsins.
Menn líta í fyrirlitningu til vinnuþýanna, sem eru að byggja upp,
en dá hina djörfu anda, sem eiga þor til að rífa niður. Menn eru í
sigurvímu. Æskan er með, æskan, sem elskar dáð og ofdirfsku, hin
hugrakka, ónæmlynda nútímaæska.
Það fer ekki hjá því, að maður kannist við þetta umhverfi, þessi
vígorð. Það er dýrkun nútíðarinnar á hrottaskapnum, sem Lager-
kvist ræðst á með eldheitri vandlætingu, með orðum, sem svíður
undan eins og svipuhöggum.
Að síðustu hefst handalögmál í salnum. Orsök þess er kynþátta-
metnaður. Herramaður einn hefur séð einn negranna úr hljómsveit-
inni sitja að snæðingi meðal hinna gestanna. En með því er hinum
„ariska“ metnaði viðstaddra ofboðið, og menn fara að skjóta í mark
með skammbyssum á hina vopnlausu negra. Þegar menn hafa sann-
að yfirburði hins hvíta kynþáttar, breytast sigurópin af sjálfu sér
í hyllingaróp böðlinum til handa. En nú rís böðullinn upp og mælir:
Ég var með yður frá upphafi og mun fylgja yður þar til yðar saga er
511. Þegar þér lituð til himins fyrsta sinni og fenguð hugboð um guð,
risti ég einum bróður yðar blóðörn og fórnaði honum. Enn man ég
stormskekin trén og eldbjarmann, er flökti yfir andlit yðar, er ég sleit
úr honum hjartað og kastaði því á bálið. Síðan hef ég fórnað mörgum,
bæði guðum og djöflum, himnum og Iielvíti — sekum og saklausum,
óteljandi, aragrúa.