Tímarit Máls og menningar - 01.05.1945, Page 33

MINNISGREINAR UM FORNSÖGUR
23
Hef eg lönd og fjöld frænda
flýið, en hitt er nýast:
kröpp eru kaup ef hreppi eg
Kaldbak, en læt akra.
Jafnvel þrern hundruð árum síðar en Onundur kvað var slík per-
sónuleg tjáníng enn óhugsandi í frönskum skáldskap. En þrátt fyrir
þó hjarta ákveðins einstaklíngs sé tjáð í snöggum svip og af til-
viljun í fornum skáldskap er andi víkíngaaldar sá, að ekki orðið
heldur vopnið er tjáníng manns fullkomin. Vopnið eitt birtir mann-
dóm hetjunnar. Bardaginn, mál vopnanna, er hið eina sanna mál.
Skáldskapurinn gat ekki ætlað sér hærra en vera lof hins beitta
sverðs og þeirrar hetju sem bar það í orustu. Hinum meyrlyndu
Islendíngum nútímans, sem hefja grátstefnur í kirkjum ef einhver
þeirra er drepinn, er ógerlegt að skilja þetta. Eftir fornu uppeldi
er það lalið ekki karlmannlegt, en kent við ergi og bleyði, að segja
með orðum hjarta sitt: hugur einn það veit er hýr hjarta nær. Eing-
inn vafi er á því að það mundi hafa haft sömu verkan á venjulegan
víkíng að heyra tilíinníngaljóð nútímaskálds einsog það hefur á
venjulegan nútímamann að heyra dóna klæmast. Að ytri viðbrögð-
um mátti víkja í skáldskap, því fornmenn voru að sínu leyti hátt-
ernissinnar og viðbragðafræðíngar að uppeldi og eðli, menn en þó
einkum konur máttu í fræðum þeirra sprínga af harmi og hagl
hrjóta af auga hetju ef sérstaklega stóð á, en sorg var „herfileg
læti“.
9
Sonatorrek Egils Skallagrírassonar.
í kvæði þessu sem skáldið yrkir af því hann getur ekki rekið harma sinna
með sverði verður reyndar litt vart vanstillíngar síðari tíma ljóðskálda, skyldri
taugaveiklun, heldur bindur hann tilfinníng sína í sterkhugsað skáldamál með
lángsóttu orðavali, torfundnum nýyrðum, þrautsmíðuðum kenníngum og mynd-
um, gleymir ekki í harminum að setja lögmál íþróttarinnar ofar öðrum kröf-
um. En þótt kvæðið hafi orðið til með þeim atvikum sem segir í sjálfu því,
að vopninu var meinað máls við sonarbana skáldsins, er hér afrek unnið í
fornum skáldskap, sem einna helst mætti líkja við fund Vínlands. I kvæði
þessu opnast leið sem er óþekt um allar miðaldir, jafnvel í hinum tiltölulega
huglægu latnesku hymnum og kantíkum kirkjunnar; þetta er leið skáldsins
til hjarta síns.