Tímarit Máls og menningar - 01.05.1949, Blaðsíða 47

LÍTIL SAMANTEKT UM ÚTILEGUMENN
109
Þó við legðum Grettis sögu á hilluna í þessu máli, en hugsuðum
okkur að samt sem áður hefði einhver sekur maður í fornöld tekið sig
til og lagst þarna í fjallið, hverjar horfur mundu hafa verið á því
fyrir hann að geta dregið þar fram lífið? Hann verður að byrja á
því að draga að sér eitthvert efni til húsagerðar þarna efra og koma
sér upp skýli, erfitt verk sekum manni við þjóðveg í miðri sveit, enda
vandséð hvað hann væri betur kominn með kofa sinn þar uppi en á
láglendinu. Þarna er hægt að sækja að manni úr ýmsum áttum, og
næsta ólíklegt að bygðarmenn hefðu látið hann hafa næði til að koma
sér upp vistarveru áðuren þeir hefðu heimsótt hann. Gerum samt ráð
fyrir að honuin hefði tekist með hjálp hollvina úr grendinni að koma
sér upp skýli í fjallinu, en hvernig átti hann að afla sér viðurværis?
Hann hefði orðið að smala heimalönd manna kríngum fjallið, og
hlaupa uppi fé einsog sagan segir, því hvergi hefði hann getað rekið
í rétt, lóga síðan fénu þar sem hann náði því og bera skrokkana upp
fjallið. Ég er hræddur um að hann hefði ekki farið margar slíkar ferð-
ir, jafnvel ekki á vorum dögum þegar sveitamenn eru þó sagðir mun
óherskárri en í fornöld. Að vísu er kanski ekki frágángssök vöskum
manni að bera sauðarföll upp fjallið, gerum ráð fyrir að hamíngjan
hefði verið fjallbúanum hliðholl, og hann hafi getað annast þessa
aðdrætti að næturlagi um haust. En þegar á að fara að matbúa uppí
fjallinu vandast.málið. Því hvar er eldiviðurinn? Og vatnið? Ég sé
ekki betur en maðurinn yrði að slíta í sig ketið hrátt einsog krummi
þarna í fjallsufsinni. Ég held að svona óklókur maður feingi ekki stund-
að útilegumannsköllun sína nema part úr sólarhríng áður en bændur
flyttu hann á burt — sem kleppsmann.
Grettisbyrgi í Axarnúpi er skrýtið mannvirki.
Uppí miðjum núpnum, í kverk sem verður milli hlíðarinnar og
standkletts, er sporöskjulöguð grjóthleðsla, rúmlega mannleingd, vegg-
irnir vel hnéháir, en yfir sporöskjuna þvera hafa verið lagðir nokkrir
ferstrendir stuðlabergsdraunglar, fimm eða sex að mig minnir, en einum
er búið að ýta útaf, kanski einhverjir hafi verið að reyna afl sitt á
honum. Trúað gæti ég að steinarnir í „áreftinu“ væru hver um sig nær
hálfu tonni á þýngd, sá mesti jafnvel meira. Nokkrir menn saman hafa
hlotið að hjálpast að því að draga steinana híngað utanúr brattri urð-
inni, hvernig sem það verk hefur verið unnið, og koma þeim fyrir á