Tímarit Máls og menningar - 01.05.1949, Síða 125

FRIÐ UM ALLAN HEIM
187
Ennþá finnast í heiminum menntamenn, sem skilja ekki eða vilja
ekki skilja, hvað það er, sem ógnar menningunni. Þeir eru að reyna að
koma á samkomulagi milli ágirndar og vinnu, á milli þeirra, sem eru að
reisa eyddar borgir úr rústum og hinna, sem hafa í huga að leggja
endurreistar borgir í eyði með kjarnorkusprengjum.
Er það hugsanlegt, að þjóð, sem fært hefur ægilegar fórnir í stríði
fyrir frelsi Evrópu, æski ófriðar? Á leið minni hingað frá Moskvu sá
ég ekki eina einustu borg, sem ekki var eyðilögð af fasistum. í landi
voru eru fáar fjölskyldur, sem sakna ekki einhvers nákomins við borð-
ið — vér börðumst ekki með orðum einum. Vér börðumst fyrir friði
og vér metum frið ofar öllu öðru, tækifæri til þess að endurreisa borgir
vorar, ala upp börn vor og rækta garða vora. Vér þráum frið, vegna
þess að vér trúum á sigur hugsjóna vorra. Og hver æskir stríðs? Áreið-
anlega ekki ameríska þjóðin, helur óargadýrin úr myrkviðum Ameríku.
Þeir, sem æskja stríðs, gera það vegna þess, að einnig þeir álíta, að
sósíalisminn muni sigra, en þá langar til að breyta straumi sögunnar,
drekkja framtíðinni í blóði. Þeir æpa hátt og öskra um, að þeir óttist
skriðdreka vora. Raunverulega óttast þeir dráttarvélar vorar, potta,
skó og bækur, framtíð vora.
Fyrir tveimur árum ferðaðist ég um Bandaríkin. Ég sá auðugt land,
en engar rústir eða syrgjendur. En allir, sem ég hitti, tóku að ræða um
komandi stríð. Þrjótunum, sem ætluðu að hræða oss með hótunum,
tókst að hræða íbúa síns eigin lands. Vér tölum einnig oft um stríð, en
ávallt í þátíð en ekki í framtíð. Vér rifjum upp erfiðustu tímana —
árið 1941. Á oss var ráðist að óvörum. Fjandmennirnir voru oss betur
búnir, bæði að skriðdrekum og flugvélum. Vér stóðumst árásina og
unnum sigur. Meðvitundin um andlegt þrek þjóðar vorrar er trú vor
og lilíf. Vér treystum á manninn og maðurinn hrósaði sigri.
Vinir mínir. Vér mætumst á óróatímum. Rústirnar hér fyrir utan
gluggana minna oss á hvað stríð táknar. Vér komum saman í borg,
sem Rauði herinn og pólski herinn leystu úr ánauð. Hún er farin að
blómgast að nýju fyrir hetjulegt starf pólskra verkamanna. Hérna,
nærri minnismerki Clausewitz, rigsuðu hnakkakertir, hégómlegir læri-
sveinar hans fyrir fimm árum, og í verksmiðjum Breslau-borgar ör-
mögnuðust þrælar og ambáttir, flutt hingað frá öllum löndum Evrópu.
Nú heyja hér þing vísindamenn, rithöfundar, listamenn, framsæknir