Tímarit Máls og menningar - 01.05.1953, Page 76

66
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
á þroskaskeiði sínu, enda þótt oft reynist örðugt að finna þessar orsakir
og ennþá örðugra að útrýma þeim eða hafa stjórn á þeim.
Rannsóknir hafa leitt í Ijós, að afbrot eru algengust meðal fátækari
stétta. Fylgnitala afbrota og fátæktar er oftast há, í einni rannsókn
gerðri í New-York var hún t. d. + 74 og svipaðar hafa niðurstöður
fleiri rannsókna verið. Ennþá er ekki fyllilega vitað, hvernig sambandi
fálæktar og afbrota er háttað, hvort fátækt valdi afbrotum eða fátækt
og afbrot eigi einhverjar sameiginlegar orsakir, sem valdi hinni miklu
fylgni þeirra. Hér á landi mun það óþekkt fyrirbrigði, að unglingar
stcli eða ræni vegna skorts, sem bezt má sjá á því, að þýfinu eða ráns-
fengnum er ávallt eytt til ónauðsynlegra hluta. Hins vegar er líldegt, að
fátækt hafi í för með sér erfið uppeldisskilyrði, sem eiga nokkurn þátt
í að móta þau skapgerðareinkenni, sem leiða til sljórrar siðgæðiskennd-
ar. Líka eiga fátækir unglingar oftast erfitt með að finna störf við sitt
hæfi og hafa slæma aðstöðu til náms. Oft má sjá, að fátækt og afbrot
eru afleiðingar sömu skapgerðargalla, takmarkaðrar viljafestu, óstöð-
ugs hvatalífs, eftirsóknar í eiturlyf o. s. frv.
Tölufræðilegar athuganir á afbrotum systkina, sem alizt hafa upp við
sömu skilyrði, sýna þó, að fátækt er ekki eina orsökin, sum systkinanna
reynast afbrotabörn, önnur ekki. Auðvitað þarf ekki að gera ráð fyrir,
að afbrotahneigð eigi sér aðeins eina orsök. Avallt getur verið um marg-
ar orsakir að ræða hjá hverjum einstaklingi, sem allar leiða til sömu
bresta.
Viðhorf foreldranna til hegðunar barnsins er mikilvægt atriði. Nokk-
ur afbrotabörn eiga foreldra eða fósturforeldra, sem sjálf hafa framið
eða fremja afbrot, eða eru á annan hátt siðferðilega gölluð, og hafa
því vanrækt að innræta börnum sínum þau siðalögmál, sem nauðsyn-
legt er að einstaklingar þjóðfélagsins fylgi. Það segir sig sjálft, að fyrir
börn slíkra uppalenda er það eðlilegur og sjálfsagður hlutur að lenda
úti á afbrotabrautinni. Þau venjast þeim hugsunarhætti, að afbrot sé
verknaður, sem lítið sé athugavert við.
Þetta er eitt af því, sem hefur stuðlað að þeirri skoðun, að afbrota-
hneigð væri ættgeng. Menn hafa veitt því athygli, að börn afbrotafor-
cldra lentu tiltölulega oft á glapstigum. Að sjálfsögðu er þó fyrst og
fremst um félagslegar erfðir að ræða. Það er viðhorfið til afbrota, sem
barnið lærir af foreldrum sínum, sem mestu ræður hér. Þetta sést bezt