Tímarit Máls og menningar - 01.05.1953, Blaðsíða 101

ÞJÓÐIR OG TUNGUMÁL
91
allar tungur væru komnar af einni frumtungu, sem væri þá formóðir
þeirra allra, og sú tunga hlaut þá að vera hebreskan, hið helga mál
biblíunnar. Þetta var að minnsta kosti álit kristinna manna. En þegar
málvísindin tóku að losna úr viðjum trúarbragðanna, fóru menn að
hugsa sér, að fyrstu frumtungur mannanna hefðu verið fleiri en ein,
sem hefðu svo síðar greinzt í undirflokka og einstök tungumál. Ýmsir
málfræðingar seinni tíma hafa jafnvel haldið því fram, að tungur
frummannsins hafi verið fjölmargar og hafi runnið saman í færri.
Það má segja, að allar tungur nútímamannsins séu málfræðingum
kunnar, í aðalatriðum að minnsta kosti. Menn hafa skipt þeim í all-
marga flokka og undirflokka, en áður en lengra er haldið, er rétt að
athuga merkingu orðanna þjócf og þjóðerni. Þjóð er hópur manna, sem
tala sama tungumál og eiga sér sameiginlegan menningararf, sem alltaf
er málinu bundinn meir eða minna. Þeir eru sama þjóðernis. Auk þess
er mannkyninu skipt í kynflokka eftir ytri líkamseinkennum, en það á
í sjálfu sér ekkert skylt við skiptingu eftir þjóðum að öðru leyti en því,
að það fer oft saman. Forfeður okkar, þeir er festu byggð sína hér á
landnámsöld og bjuggu hér á söguöld, voru íslendingar, hvort sem þeir
voru ættaðir frá Noregi eða vestan um haf frá írlandi, jafnskjótt og
þeir höfðu tekið upp tungu landsmanna og tileinkað sér menningu eða
siði þeirra. í Bandaríkjunum teljast svertingjar til bandarísku þjóðar-
innar, þótt þeir séu af allt öðrum kynflokki en hinir hvítu landar þeirra.
Þeir eiga allir móðurmál sitt sameiginlegt með hvítum Bandaríkja-
mönnum.
Það kemur allvíða fram í íslenzkum fornbókmenntum, að menn
lærðu erlendar tungur til þess að geta gert sig skiljanlega hjá þeirri
þjóð, er tunguna talaði. Melkorka, dóttir Mýrkjartans írakonungs,
sagði við Ólaf pá, son sinn, er hún kvaddi hann, þegar hann lagði í
utanförina til að finna frændur sína á írlandi: .,Heiman hefi eg þig bú-
ið, svo sem eg kann bezt, og kennt þér írsku. að mœla, svo að þig mun
eigi skipta, hvar þig ber að írlandi."
Latínukunnátta var prestum nauðsynleg, eftir að landið kristnaðist,
og henni fylgdi lestrarkunnátta. í fyrstu voru ekki til nógu margir ís-
lenzkir prestar vel menntir, heldur voru margir prestanna hér á landi
útlendingar og hafa orðið að læra málið, ef þeir voru ekki norrænir
menn. Auðvitað hefur þeim gengið misvel að læra íslenzku, eins og út-