Tímarit Máls og menningar - 01.06.1965, Side 12

Undirbúmiigiir margra stríða
Jafnvel þeim mönnum sem hafa árum og áratugum saman látið sér skiljast hið sanna eðli
bandarískrar utanríkisstefnu, hljóta atburðir síðustu mánaða að vera ærið umhugsunar-
efni. Þeir boða vissulega breytingu á aðferðum, sem getur markað sögu næstu áratuga
nýjum dráttum, ef ekki verður snúið við blaðinu innan skamms. Þessa mánuði hefur for-
seti Bandaríkjanna og lið hans unnið að því ötullega að svipta burt síðustu velsæmisdul-
unum af bandarískri póbtík; og ruddaleg og blóðug lygi þessara stjórnmálamanna, vald-
hroki þeirra og yfirgangur, fyrirlitning þeirra á almenningsáliti, lýðræðisvinum, friðar-
sinnum og menntamönnum minnir æ meira á þau atvik sem á sínum tíma vörðuðu leið
Hitlers til heimsstyrjaldar.
Svo eitt dæmi sé nefnt: aðferð Johnsons þegar hann lætur flugflota sinn dag eftir dag
og nótt eftir nótt hella hundraði eða hundruðum tonna af sprengjum yfir land sem á ekki
í stríði við Bandaríkin, en flytur á sama tíma ræður um frið, um friðarstefnu Bandaríkj-
anna, um friðarfaðm sinn öllum opinn, — þessi aðferð er að engu frábrugðin því þegar
Hitler var að halda sínar hjartnæmu friðarræður 1937—1939, um leið og herir hans lögðu
undir sig hvert landið á fætur öðm.1 Þó er líklegt að Hitler hefði á sínum tíma varla get-
að dottið í hug að halda því fram að flugfloti hans á Spáni stæði aðeins í styrjöld við
brýr, og ekki varð honum heldur að vegi að sanna mannúð sína með þeirri óviðjafnan-
legu ályktun að hernaður gegn brúm kosti engar blóðsúthellingar.2
Það skiptir auðvitað ekki máli hvort hér er um að ræða illkvittna tilviljun eða merki um
það að áróðursráðunautar Bandaríkjaforseta hafi lært tækni sína af Hitler og Goebbels;
þetta er að minnsta kosti eðlileg hliðstæða; hræsnin og blygðunarleysið, fyrirlitningin á
heilbrigðri skynsemi almennings er af nákvæmlega sama tagi hjá stjóm Johnsons nú og
Hitler fyrir tuttugu og fimm eða þrjátíu ámm. Samt væri firra að halda því fram að yfir-
gangsstefna Bandaríkjanna sé undin úr öllum sömu þáttum og nazisminn. Hún er að mestu
leyti séramerískt tilbrigði imperíalismans. Ókvalráð valdbeiting í samskiptum við önnur
ríki til framdráttar „bandarískum hagsmunum", gjörsamlegt skeytingarleysi um lög og
rétt þegar „hagsmunirnir" kröfðust, er nærri jafngamalt í bandarískri pólitík og Banda-
ríkin sjálf, þó að fyrst kasti tólfunum um aldamótin 1900. Jafnan gangsterismi = pólitík
hefur lengi verið í gildi í Bandaríkjunum og sett sérstakt mót á bandaríska sögu. En að
því er tók til utanríkissamskipta var þessi ræningjapólitík til skamms tíma einskorðuð að
mestu leyti við næstu nágranna Bandaríkjanna, og sú staðreynd stuðlaði aftur að því að
viðhalda þeirri furðulegu tvöfeldni sem er líka eitt af höfuðeinkennunum á sögu Banda-
ríkjanna og sálarlífi Bandaríkjamanna. Samskipti Bandaríkjanna við Suður-Ameríku
1 Hið gagnsæja áróðursbragð að bjóðast til að semja „án nokkurra skilyrða fyrirfram"
við það ríki sem Bandaríkjamenn hafa ráðizt á að fyrra bragði, en neita að viðurkenna
tilveru þess aðila sem hefur barizt við bandarískan her í bráðum fjögur ár — Þjóðfrelsis-
fylkingar Suður-Vietnam, — þarf ekki að útskýra fyrir þeim sem hafa lesið ritgerð Edgars
Snows í síðasta hefti Tímaritsins.
2 „There is no blood in a bridge“; ívitnað eftir Johnson forseta í Newsweek 17. maí.
2