Tímarit Máls og menningar - 01.05.1987, Page 77

Irskar nútímabókmenntir
áttu samleið, þegar lífið var fullnægjandi, óheft og sameign allra. Þessari
hugsýn, sem hann setti niður á Irlandi miðalda, stillti hann upp gegn Irlandi
samtímans, og árangurinn var áhrifamikill. Vel má vera að bestu ljóð hans
séu óþýðanleg, þarsem þau eru full af hljóðmynstrum sem hann mótaði eftir
gelískri ljóðagerð, samhljómum, rími, hálfrími, og öll hafa þessi tæknibrögð
mjög persónulegan blæ. En ljóðin sem haft hafa sterkari áhrif á írska
samtímaljóðlist eru í teikni ádeilunnar, hnitmiðuð og kraftmikil skamma-
ljóð um stofnanir og viðhorf sem hann taldi standa í vegi fyrir raunverulegri
þróun. Gagnrýni hans á rómversk-kaþólsku kirkjuna átti verulegan þátt í að
halda ljóðlist hans frá almennum lesendum um langt árabil; en nú er stjarna
hans að rísa; þegar hann féll frá árið 1974 var hann viðurkenndur einn
áhrifamesti snillingur írskrar ljóðlistar í samtímanum.
Louis MacNeice (1907—1963), fæddist í Belfast á Norður-írlandi, en bjó í
Englandi lengstaf ævinnar og varð víðkunnur á fjórða tug aldarinnar þegar
hann skipaði sér við hlið „félagshyggjuskáldanna" og var tengdur Auden,
Spenser og Day Lewis, sem kannski var ekki allskostar heppilegt. En
MacNeice er dæmigert írskt skáld: upphaflega mótaðist hugarheimur hans
af siðavöndu og strangtrúuðu uppeldi, en í skáldskap sínum fikraði hann sig
í átt til ástríðuhita og hamlaði gegn ofbeldi og blindu með bjartri og
margbreytilegri veröld fegurðar og fagnaðar. Þegar rætt er um áhrifavalda er
hann fyrsta raunverulega „norður-írska" skáldið og hefur vakið með
skáldum sem nú yrkja á Norður-Irlandi tilfinningu stolts og rótfestu og
einnig beint sjónum þeirra til Englands til að finna útgefendur og hljóta
viðurkenningu. Þegar lengra er litið varð MacNeice einna fyrstur írskra
ljóðskálda til að gera upp sakirnar við samtímann frá persónulegu sjónar-
miði: í ljóðum, sem einatt voru ákaflega sérkennileg um málfar og mynd-
mál, tjáði hann og túlkaði viðbrögð sín við atburðum og viðhorfum líðandi
stundar. Olgan í norður-írskri samtímaljóðlist leiðir þessa áráttu oftsinnis
útí hreinar öfgar; þar er ofgnótt af smáljóðum sem hljóma vel, eru marg-
breytileg, gjörhugul og gleymanleg.
En það er án alls efa Patrick Kavanagh (1905 — 1967) sem hefur haft sterkust
áhrif á írska samtímaljóðlist. Skáldlegt hugarflug hans virðist hafa þrútnað
með undraverðum hætti fráþví hann samdi ljóð að fordæmi skólabóka og
birti kveðskap í vísnadálkum dagblaða. Hann lifði og starfaði á litlu
sveitabýli án nokkurrar forfrömunar eða metnaðar, og úr þessum karga
jarðvegi skóp hann misjafna en þróttmikla ljóðlist. Yrkisefni hans var það
sama og allra annarra skálda, geri ég ráð fyrir: hjartað. En í hans dæmi var
hjartað ofurselt fánýti, siðvenjum og þröngum sjóndeildarhring sveitasókn-
203