Tímarit Máls og menningar - 01.06.1990, Page 83

öllu lengur. Lauk því máli þannig, að sam-
ið var um að Einar tæki að sér að gefa út
úrval úr verkum Breiðfjörðs og hlaut
nokkra fyrirframgreiðslu. Það hefur verið
tekið sem dæmi um ómótstæðilegan sann-
færingarkraft Einars Benediktssonar að
honum sem óþekktum stúdent skyldi tak-
ast að fá stærsta bókaforlag Danmerkur til
að gefa út Sigurð Breiðfjörð og fá verkið
meira að segja borgað nokkrum árum
fyrirfram. Víst er að margur nútímahöf-
undurinn þægi með þökkum slíkan um-
boðsmann á erlendum vettvangi.
Síðar átti svo reyndar fyrir Einari Bene-
diktssyni að liggja að verða sjálfur rímna-
skáld. í Hrönnum 1913 birtir hann hina
frægu Ólafs rímu Grænlendings, orta
undir sléttubandahætti. I formála bókar-
innar ræðir hann meðal annars rímna-
hefðina og virðist að mörgu leyti hafa
skipt um skoðun á ritdómi Jónasar:
Ástæðan til þess að ég læt rímu þessa
koma hér fram, er sú, að ég vildi setja
það sem skýrast fram, að ég fyrir mitt
leyti tel rímnakveðskap fullkomlega
samboðinn skáldmennt vorri. Eg hefi
lengi furðað mig á því, hve ranglega
þessi ljóðlist þjóðarinnar íslensku hef-
ur verið óvirt. Fjölnisdómurinn al-
kunni virðist hafa valdið óskiljanlega
miklu um þetta, og væri ekki nema
réttlátt að þeir, sem nú ættu betur að
vita og meta gildi rímnanna fyrir þjóð-
líf vort og tungu að undanförnu, létu
þær njóta meira sannmælis og styddu
að því, að feimni fólksins við þess eig-
in kveðskap legðist niður.
Þessi orð Einars og reyndar fleiri tilfærir
enski rímnavinurinn Sir William Craigie
í formála að þriðja bindi rímnasýnisbókar
sinnar sem út kom árið 1952. Craigie vík-
ur síðan að nokkrum rímnaskáldum sem
rímur hafa birt eftir að Einar gaf út Ólafs-
rímu, Örn Arnarson, Sveinbjörn Bein-
teinsson og fleiri, og segir um þær: „Eftir
er að sjá hvort þessi endurvakning er
lokasöngur gamla tímans eða boðberi
nýrrar aldar.“
***
Getum við svarað því núna hvort gerðist
heldur? Ég tel að hvorugt hafi gerst. Auð-
vitað hefurekki risið nein ný rímnaöld og
rímurnar eru því dauðar í vissum skiln-
ingi, einfaldlega vegna þess að alþýðan
sem þarf að bera þessa list uppi hefur
fengið svo margt annað í staðinn sem ég
ætla ekki að lýsa hér nánar. Þjóðfélags-
þróunin og tæknin ýttu rímnahefðinni til
hliðar, en ekki einhver ritdómur í gömlu
tímariti.
En um lokasönginn vitum við svo sem
ekkert fyrr en á hinsta degi. Ég sé ekkert
því til fyrirstöðu að rímnahefðin eigi með
einhverjum hætti eftir að hafa áhrif um
ókomna framtíð bæði á kveðskap og tón-
list. Sú tónlistarbót sem fram fór hér á
landi á síðustu öld og gjarna er kennd við
Pétur Guðjohnsen átti vafalaust talsverð-
an þátt í að koma rímnasöngnum fyrir
kattamef. Þegar réttur söngur fór æ oftar
að heyrast er líða tók á seinni hluta nítj-
ándu aldar hefur rímnasöngurinn smám
saman farið að þykja hallærislegur. Svo
hratt fór hann síðan að falla í gleymsku á
þessari öld, að ýmsir púristar vilja meina
að fáir eða enginn kunni nú alveg rétt með
hann að fara lengur. Ekki er ég nógu fróð-
ur til að dæma um það, en þykist þó vita
að sá kveðskapur sem tíðast heyrist nú á
TMM 1990:2
81