Tímarit Máls og menningar - 01.06.1990, Blaðsíða 110

um sendi hann frá sér Útganga um augað
lœst. Þar er stíllinn orðinn myndrænni, fág-
aðri og á allan hátt betri. 1989 gefur hann út
Síðustu hugmyndir fiska um lífá þurru.
í bókinni slær ísak saman heimi manna og
fiska, notfærir sér margræðni orðanna þannig
að við sjáum heiminn í nýju og óvæntu ljósi.
Dæmi um þetta eru titlar ljóðanna: „Upp-
sprettur blekfisksins'1, „Marineraður smá-
maður“ og „Uppsprettur mannfisksins".
Stíllega séð er bókin eðlilegt framhald af
Útgöngunni; kröftugt myndmál, fyndni og
mikið af lýsingarorðum. Myndmálið er mikið
sótt í eða tengt við sjóinn. Útkoman er oft
skemmtilega nýstárleg. Ég nefni sem dæmi
ljóðið „Þriðja eldisstöð frá sólu“. Þar líkir
hann jörðinni við eldisstöð fiska og hver ann-
ar en guð ræktar þá sem þar busla:
Hér ræktar hann menn,
fóðrar þá kvölds og morgna
hlátri eða gráti
— allt eftir þörfum
hvers og eins
Fylgist með þeim busla,
dafna eða djöflast; þama
syndir einn lífinu lof
— þama bölvar því annar
að hafa klakist út...
Þegar þeir verða ekki eldri
háfar hann þá á þurrt
og sleppir þeim lausum
á hnöttinn þarsem hann elur
englana
Hugtakið guð hefur ætíð sótt á ísak. En það
var fyrst í Útgöngunni sem það verður áber-
andi og í Síðustu hugmyndum fiska færist
trúarskáldið enn í aukana og guð er hér orðinn
meginstefið í ljóðagerð ísaks.
Eins og sjá má á dæminu hér á undan tekur
hann þó skemmtilega á þessu. Ég segi þó, því
það virðist sem flest skáld geti ekki ort um
guð af trúarhita nema uppskrúfaðir af væmni,
síspólandi í 2000 ára gömlu myndmáli biblí-
unnar. ísak sækir hinsvegar líkingar í nútím-
ann. Hann er ferskur og frumlegur þegar hann
yrkir um eitt áleitnasta umhugsunarefni mann
kynsins. Og það er ekki illa gert:
Guð minn góður, hví hefurðu valið mig!
hrópaði ég spriklandi af fögnuði (. . .)
og líkaminn leystist upp svo eftir stóð
meining mín nakin og ég var ekki lengur
fiskur í sjó heldur ljóð á blaði í Land-
lífsins bók! og ég steig uppaf pappímum
togaður bliki augna sem nutu alls sem ég
var — en sjálfur skildi ég ekki orð því
ég var ekki framar á íslensku: Ég var
loksins loksins
á flæðarmáli!
(Úr „Næturvakt á strönd himnana“)
Trúarjátning ísaks er hvorki lútersk né róm-
versk-kaþólsk. Nei, einhvernveginn finnst
mér hún vera íslensk; íslensk-kristin trú. Það
er; einhverskonar blanda af guði Nýja testa-
mentsins og algyðistrú. Stundum glittir í þá
sannfæringu skáldsins að leiðin að guði sé í
gegnum manninn.
Ádeiluskáldið fær stundum að komast að
fyrir trúarskáldinu. Isak er þó miklu yfirveg-
aðri en í fyrstu tveimur bókunum. En efnis-
lega deilir hann á það sama. Skotið er á
sefjunarmátt fjölmiðla, sem leitast við að
steypa alla einstaklinga í sama mót, og of-
beldisfullan heim sem sýnir hvorki mönnum
né náttúru virðingu, og grefur þar með undan
tilveru sinni.
Öll ádeiluskáld hljóta að elska mannkynið,
annars nenntu þau varla að deila á það. Fyrstu
bók ísaks lauk með upphafinni bjartsýni: „Og
ljósið í manninum / mun skáka sólinni." ísak
dregur greinilega ekkert í land í Síðustu hug-
myndum fiska: „Maður, / þú ert ekki maður; /
108
TMM 1990:2