Tímarit Máls og menningar - 01.06.1990, Blaðsíða 111

þú ert ástin / á öllum mönnum“. Þessi ádeilu-
tónn, en um leið björt sýn á framtíð mann-
kynsins, gerir ísak dálítið sérstakan meðal
fremstu ungskálda 9. áratugarins. Skáld eins
og Gyrðir, Sigfús Bjartmarsson og Bragi Ól-
afsson hafa horft meira inn á við og velt við
steinum í sálarlífinu en látið hræringar í heim-
inum sig litlu skipta. Eftir baráttuhróp 8. ára-
tugarins hefur orðið einhverskonar gjaldþrot
í hugsjónum ungskáldanna. í síðari bókum
ísaks fer minna fyrir beinum ádeilum; með
aukinni myndbeitingu gerist skáldskapur
hans flóknari og betri að mínu mati.
ísak er frumlegur myndasmiður og naskur
á snjalla orðaleiki, fáir standa honum á sporði
þegar honum tekst best upp: „Hann var
klæddur í nýjan sannleika", „þegar coke-
merkið er sigið / til vesturs með sínu sam-
gróna skrásetta / vörumerki og Pepsíteiknið
trónir yfir / sofandi Esjunni“,
„Einhver gæti verið í felum / bakvið Norð-
urljósin“.
Einu sinni orti Davíð Stefánsson um konu
sem kynti ofn. ísak er ekkert að drolla í ein-
hverri húsarholu heldur lætur konu skúra
stjömuturn í samnefndu ljóði. Ljóðið er snjöll
myndsmíð, fyndið en kannski full orðmargt.
En þar sem ég er byrjaður að kvarta nefni ég
til ljóðið „Næturvakt á botni geimsins (Safn-
verðinum berst vængur)“. I ljóðinu koma
fram helstu kostir ísaks og vísir að verstu
göllunum. Byrjum á því jákvæða, góðu frétt-
unum; ljóðið endar með mynd sem lýsir ljúf-
um dauðdaga:
Ekkert regn, heiðskír
himinn kvikur af geislandi englum!
Heyrir snöggan þyt
og er fimlega gripinn í eldriðinn
háf og hafinn upp
í glerstjörnusal
til skráningar
Fyrsta erindi ljóðsins er lýsing á umhverfi
ljóðmælandans:
Einn í glerskápasalnum
við flokkun og skráningu
mislangfleygra fiðrilda undir
síhækkandi eintali flóðsins
á rúðunni (.. .)
í ljósi þess að önnur orð ljóðsins eru vel valin
og nauðsynleg, þá finnst mér þessi kynning
aðstæðna ómarkviss og stíf, orðið „mislang-
fleygra" er ófyrirgefanlegt. Erindið kemur í
veg fyrir að ljóðið nái eðlilegri hrynjandi.
Síðan er þetta ósmekklega upphrópunarmerki
fyrir aftan englana. Nú finnst kannski sumum
ég orðinn ansi smámunasamur, en í mínum
huga er upphrópunarmerki hávært tákn og á
sem slíkt ekki heima fyrir aftan svona mjúkt
orð nema til að brjóta ákveðna stemningu
niður. Ég get ekki séð að það hafi verið ætlun
skáldsins í þessu tilviki.
Nú þykist ég vita að höfundur noti þetta
meðvitað sem stílbragð og fátt út á það að
setja ef hann notar það í hófi. En það þarf ekki
alltaf að hrópa til að ná fram sterkustu áhrif-
unum. Leikari sem á að tjá ofsareiði getur gert
það á áhrifaríkari hátt með því að hvísla með
einn fingur á lofti, heldur en æpa og baða út
öllum öngum. ísak mætti staldra við í orð-
smiðju sinni áður en hann stækkar stafina og
bætir upphrópunum við. Sum orð innihalda
upphrópanir. Ég er ekki að mælast til þess að
ísak falli frá þessu stílbragði sínu, vara ein-
ungis við ofnotkun. Eitt dæmi um slíkt er
fyrsta erindið í „Næturvakt á strönd himn-
anna“:
Eftir lokun þetta nýrekna kvöld
gróf málmhreistruð ritvélin sig
hljóðlaust uppúr sandbælinu,
hnusaði djúpt í blóðþefjandi
hafgolunni og tiplaði krókleiðis iðandi
lyklum niðrá flóðlýsta ströndina
með glampandi botnplötuna uppíloft,
speglandi vinnuljós mánans
Þessi útsala á sterkum orðum er yfirþyrm-
andi: „málmhreistruð", „blóðþefjandi",
TMM 1990:2
109