Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1990, Blaðsíða 102

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1990, Blaðsíða 102
Og sé farið enn lengra aftur í tímann, þá gerðu höfundar íslendingasagnanna held- ur ekki neinn greinarmun á raunsæi og hugarflugi. Þvert á móti lýstu þeir hvers kyns furðum sem bláköldum veruleika. í Eyrbyggju hrannast óveðursský yfir bæ nokkrum, blóði rignir og verkfærin sem til voru á staðnum þomuðu aldrei. í fom- Og séfarið enn lengra aftur í tímann, þá gerðu höfundar Islendingasagnanna heldur ekki neinn greinarmun á raunsæi og hugarflugi. aldarsögum Norðurlanda er kominn meiri skessuleikur í málin, enda eru þær að mörgu leyti forveri hins svonefnda groddaraunsæis. Af þessu má sjá hve auðug hefð býr að baki norrænum bókmenntum sem kalla má raunsæjar sé hugtakið ekki afbakað. Eitt einkenni nútímalegrar frásagnarlistar er að hve miklu leyti hún sækir efnivið sinn í fábreytilegan hvundaginn, í veröld þorpa, borgarhverfa og þar fram eftir göt- um, og að mörgu leyti má segja að á síðustu árum og áratugum hafi bókmennt- imar færst nær kjama alþýðlegrar frá- sagnarlistar sem, einsog allir vita, ein- kennist öðru fremur af ýkjum, hjátrú og smásmugulegri nákvæmni; því sem er ótrúlegt en satt. Því meir sem höfundur nálgast kjarna veruleikans, því hærra flýgur andinn. Það sem skynsemishyggjan lítur á sem tvo aðgreinda póla sér skáldskapurinn sem eina heild, ævintýrið og veruleikann í einni sæng. Andinn er ekki aðeins afurð heimsins heldur skapar hann jafnframt þennan sama heim. Draumar og hugsanir eru líka veruleiki. Sé sá veruleiki van- ræktur er enn meiri hætta á að grámi skyn- seminnar verði sorta sínum að bráð. Skáldskapurinn er því sendiherra vonar- innar; hin raunsæja ímyndun. Hvert sem maðurinn fer skilur hann eft- ir sig slóða af orðum; atvik í frásögur færandi. Jörðin er eitt stórt sögusvið; og af því að hún er hnöttótt er miðja hennar þar sem hver jarðarbúi er staddur hverju sinni. Allt tal um stórar þjóðir og smáar þjóðir, jaðarsvæði, heimshorn, útkjálka- menningu og fleira í þeim dúr er því fyrst og síðast tjáning á ríkjandi valdahlutföll- um. Frammi fyrir andanum eru þjóðir hvorki litlar né stórar og stærstu menning- arafrekin hafa oft verið unnin fjarri þeim slóðum sem taldar eru miðja jarðar og nafli heimsins. Það ereinnig athyglisverð þversögn að á sama tíma og gervihnettirn- ir svífa og sama popplagið heyrist úr nær öllum útvarpstækjum heims leitar hin list- ræna sköpun æ meir á slóðir hins sérstaka: þess staðbundna og þjóðlega. Sá sem heldur að sköpun menningarafreka sé í einhverju samræmi við fréttayfirlit sjón- varpsins fer villur vega. Þeir sem sömdu íslendingasögurnar voru gæddir hæfileikum til að koma heimssögulegum veruleika fyrir með fáum og einföldum orðum í litlu dæmi. Þeir kunnu að draga upp myndir sem útheimtust til æsilegrar frásögu, oft af mönnum sem enginn kannaðist við annarsstaðar að, úr marklitlum pláss- um [...] 100 TMM 1990:2
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.