Tímarit Máls og menningar - 01.06.1990, Qupperneq 114

í bókinni eru nokkur prósaljóð, sum þeirra
ansi sterk. Nefna má sérstaklega „Sýnir næt-
urvarðarins" og „Skrásetning þagnarinnar".
Að stofni til eru þau ein hugmynd, eða tilfinn-
ing, sem margar tengdar myndir vaxa útfrá.
Sumar eru hrein veisla fyrir skynfærin
„skrjáfið bak við tungumálið“, „tunglið
hanga í gráum gálga dögunar / og svartklædd-
ar verur skjótast undir öxinni". Þess vegna
leiðist mér óskaplega að sjá, í „Skrásetningu
þagnarinnar", litlausum myndum bregða fyr-
ir; þegar þögnin er sögð beitt sem hnífur og
mjúk sem snjór.
Óskar virðist stefna í þá átt að segja alltaf
færri og færri orð, notast við stutt ljóð sem
byggja á einni stemningu, einni mynd. Sum
ljóðin eru ekki meira en þrjár línur. Hér á
íslandi hefur Einar Már helst reynt við þetta
form í Er nokkur í kórónafötum hér inni?, en
þó á ólíkan hátt. Menn hafa tengt þessa aðferð
við hækur Japana en imagistar notuðust við
hana í byrjun aldarinnar og víðfrægt er ljóðið
„In a Station of the Metro" eftir konung imag-
istanna, Ezra Pound. Auðvitað beitir skáld við
lok 20. aldarinnar forminu öðruvísi en Pound
og Japanir. En á íslandi hefur hækuformið
semsagt lítið verið notað og virðist sem Óskar
ætli sér að bæta úr:
Ljósin úti á flóanum
litbrigði drullupollanna
támjóir skórnir og tunglið
Óskar hefur greinilega lengi átt í stríði við
orðin og er þjálfaður bardagamaður. Oftast
fer hann með sigur af hólmi en stöku orustur
tapast þó. Þar má nefna sem dæmi ljóðið
„Miðnætursýning“:
Ég slekk á tækinu
klukkuna vantar fimm mínútur í
— grunar að dagskrá kvöldsins
hefjist ekki fyrr
en eftir miðnætti
Þetta ljóð er klisja, hefði vel mátt missa sín.
Annað dæmi um það að Óskar skjóti yfir
markið:
Á blágötuhorni
í haustrigningunni
dapur
Hér er orðinu dapur ofaukið. Dapurleiki er
falinn í orðunum blágötuhorn og haustrign-
ing.
Einnar stjörnu nótt lýkur á prósakafla sem
ber heitið „Bergstaðastrætið — úr glötuðu
handriti bemskunnar. 1950-1956“, og kallast
hann á við samsvarandi kafla í fyrri bók Ósk-
ars, nema þar er ort um árin 1957-1963.
Kaflinn inniheldur sjö prósaljóð og ber
hvert þeirra ártal, byrjað er á fæðingunni —
ljóðinu „1950“. Prósarnir eru bornir uppi af
myndrænni frásögn, oftast af einu atviki. í
fyrstu er umhverfið miðlægt, ekkert farið út
úr húsinu. Þá eru gluggamir uppgötvaðir og
að lokum stigið út í heiminn.
Tónninn er prakkaralegur og fyndinn, stund
um dálítið hrollvekjandi. Á einum stað er
ljóðmælandinn eltur af hópi stráka með spýt-
ur á lofti og hann finnur „volga strauma renna
niður fótleggina". 1952 skríður hann tveggja
ára uppí til móðurinnar og heimtar athygli. En
hún sefur og erfiðlega gengur að vekja hana:
(...) Ég hafði reynt allt. Með
þungan hamarinn skreið ég uppí rúmið
og horfði
ráðþrota á sofandi andlitið,
áður en hamarinn skall á
enninu, svo fast að mamma lét ekki sjá sig
fyrir utan
hússins dyr dögum saman.
Bókinni lýkur með árinu 1956. Sakleysi æsk-
unnar er á enda: „Blóðugur hnefi gegnum
eldhúsrúðu (. . .) glerbrotum rignir og / gata
bemskunnar litast rauð.“
Og þannig endar Einnar stjörnu nótt.
Mættum við fá meira að heyra.
Jón Stefánsson
112
TMM 1990:2