Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2000, Blaðsíða 134
Sigurbjörn Einarsson
Eftir að Sálmabókin 1886 kom út skilaði síra Valdimar miklu verki. Hann
var prestur og prófastur til sjötugs. Vígslubiskup Skálholtsstiftis, hinn fyrsti,
varð hann 1909. Hann gaf út Barnasálma 1893. Sú bók varð mjög vinsæl, enda
bætti hún úr brýnni þörf og gáfa skáldsins naut sín hið besta á þessu sviði.
Þá gaf hann út Biblíuljóðin 1896-97, tvö bindi stór af ljóðabókum að vera, og
Davíðs sálma 1898, Kristin barnafræði í ljóðum (Ljóðakverið) 1906, Leiðang-
ursljóð sama ár og loks Ljóð úr Jobsbók 1908. Þá stóð hann á sextugu.
Afköst hans voru orðin mikil, þegar hér var komið.
Vitaskuld gat honum fatast og mistekist. Og ekki fór hann á mis við
óvægilega dóma. Þá dóma tel ég miklum mun minna rökstudda en hina, sem
gengu honum í vil og voru stórum algengari.
Ljóðakverið, rímuðu barnafræðin, var það verk hans, sem fékk daufastar
viðtökur og sætti mestri gagnrýni, réttmætri. Það kver var tilraun, sem heppn-
aðist ekki. Ekki bregður það skugga á eða fellir gildi hins, sem honum tókst
vel eða með ágætum. En ég hygg, að hvorki hafi þær hnútur, sem var varp-
að til hans, né sú aðdáun, sem hann naut og var meiri en nokkrum öðrum kirkj-
unnar manni féll í skaut um hans daga, hafi haft ýkja djúp áhrif á hann. Hann
var sá höfðingi í lund, sem verður lítt uppnæmur fyrir lofi eða lasti, þegar hann
veit sig vera að þjóna köllun sinni og þakkar Guði sínum í auðmýkt fyrir það
pund, sem hann hefur þegið til ávöxtunar.
Biblíuljóðin orti hann ekki til þess að þóknast fagurkerum eða tískusmekk
af útlensku ætterni. Hann orti þau fyrir íslenskan almúga í anda bænarorða
sinna:
Stýr minni tungu að tala gott
og tignar þinnar minnast.
Þegar hann kvað Biblíuljóðin hafði hann ekki annan metnað en þann að
endursegja og túlka valda kafla Ritningarinnar fyrir alþýðu, sem hann vissi
að var ljóðelsk og með opinn hug fyrir kvæðasniði hans og tungutaki, og
einnig fús á þiggja leiðsögn hans í lestri Heilagrar ritningar.
Hann var nærgætur um þetta. Og enn í dag eru þessi ljóð góð og gagnleg
lesning, ef þau eru lesin í sama hug og skáldið orti þau, þ.e. sem íhuganir og
hugvekjur út frá vitnisburði Guðs orðs.
Stundum hefur ljóminn yfir frægðarmönnum þótt dofna fremur en glæðast,
þegar komið var í persónulegan námunda við þá. Því var öfugt farið um síra
Valdimar. Um það voru vitnisburðir sóknarfólks hans, nágranna, hjúa og
heimamanna samdóma. Ein fákæn kona á að hafa sagt, að það væri „falleg
132