Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2000, Blaðsíða 178

Armann Jakobsson
í opna skjöldu og ráðleysi hennar eykst um helming þegar Norðlendingar taka
af henni ráðin:
En þá er út spurðisk andlát Halls Teitssonar til íslands, ok menn spurðu þat at þá
mundi enn þurfa at kjósa byskup, þat var þá allra manna k0r sem ráða áttu, með
forsjó Bjarnar byskups at Hólum, at menn kpru til byskups norðlenzkan mann,
þann er Klœngr hét ok var Þorsteinsson ok Halldóru Eyjólfsdóttur.23
Klængur er ótengdur Haukdæluin þegar hér kemur sögu og sagan undirstrik-
ar það. Hann er kallaður „norðlenskur maður“ og frumkvæðið að kjöri hans
er greinilega hjá Norðlendingum, þ.e. Birni byskupi. Björn Gilsson er raun-
ar tengdur Haukdælum en það leynir sér þó ekki að kjör Klængs hefur verið
hálfgert áfall fyrir Haukdæla- og Oddaverjaklíkuna. Byskupsefnið er dáið og
klíkan í senn ráðalaus og höfuðlaus.
Það er þá sem bjargvætturin stígur á svið, komin „frá Róm sunnan ok allt
útan úr Bár Gizur Hallsson“ til að taka við forystu klíkunnar. Þeir Klængur
koma út saman „ok áttu þá menn at fagna tveim senn hinum mestum mann-
gersemum á íslandi.“24 Oddaverjar og Haukdælir höfðu misst tök sín á bysk-
upsstólnum í Skálholti en endurheimta þau án tafar. Klængur er einfaldlega
tekinn í hópinn: „Þeir váru ok hans vinir traustastir er mest váru virðir á Is-
landi, Jón Loptsson ok Gizurr Hallsson.2-”’ Hér eru valdahlutföllin breytt - Jón
er talinn á undan Gissuri. Dóttir Klængs giftist síðar Þorvaldi, syni Gissurar,
en raunar ekki fyrr en eftir lát Klængs og þó að hann virðist sitja á stóli í náð
Haukdæla- og Oddaverjaklíkunnar er greinilegt að Hungurvaka sér bresti hans
betur en annarra byskupa og þykir hegðun hans tíðum einkennast „meirr af
stórmennsku en fullri forsjá“.26
Klængur kýs sjálfur eftirmann sinn eftir að hafa fengið leyfi til þess frá
Eysteini erkibyskupi og öllum heimildum ber saman um það að hann kjósi
Þorlák til byskups.27 Kjör Þorláks þarf vart að teljast óvænt, hann hafði tek-
ið þátt í stofnun fyrsta kanúkaklaustursins á landinu og unnið þar náið með
Klængi, var þannig í greinilegum tengslum við kirkjuumbætur þess tíma. Þar
mun þó fleira koma til. Þorlákur er fjarskyldur ættingi Haukdæla, afkomandi
Þórodds goða, afa ísleifs byskups. Hann tengist þó einkum Oddaverjum, flyt-
ur ungur til Eyjólfs Sæmundarsonar sem fóstrar hann, rétt eins og Hallur í
Haukadal er fóstri Teits, Teitur fóstri Ara og Þorláks Runólfssonar, Isleifur
23 Hungrvaka, 106.
24 Sama rit, 107.
25 Sama rit, 109.
26 Sama rit, 110. Einnig bls. 108 og 112-3.
27 Hungrvaka, 112. Þorláks saga, 163-5, 197, 242. Latínutextinn leggur áherslu á að leyfi
hafi fengist fyrir þessu og að allt hafi verið gert samkvæmt reglum.
176