Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2000, Blaðsíða 152

Arnfríður Guðmundsdóttir
Staða Biblíunnar í samtímanum
Þó að flestir kvenguðfræðingar sem stunda fræði sín út frá sjónarhorni
kvennagagnrýninnar séu sammála um mótandi áhrif feðraveldisins á bækur
heilagrar ritningar, þá hafa þær haft ólíkar hugmyndir um það hvernig bregð-
ast skuli við. Sumar telja Biblíuna (sem og gjörvalla kristnu hefðina) svo
gagnsýrða af þessum áhrifum að hún geti ekki komist hjá því að halda áfram
að stuðla að kúgun kvenna og þess vegna skuli henni hafnað. Aðrar telja
Biblíuna samt sem áður vera uppsprettu opinberunar Guðs, þar sem bæði kúg-
un þeirra og styrkur eiga sér rætur. Elisabeth Schússler Fiorenza er ein þeirra
kvenguðfræðingina sem aðhyllast þessa skoðun.1 Hún telur að Biblían hafi á
liðnum öldum ekki aðeins réttlætt og stuðlað að kúgun kvenna, heldur hafi
hún einnig verið konum hvatning til þess að rísa upp gegn hvers konar órétt-
læti og kúgun. Blökkukonan Katie Cannon tekur í sama streng er hún fjallar
um áhrif ritingarinnar á sjálfsmynd svartra kvenna, í grein sem hún kallar „The
Emergence of Black Feminist Consciousness“.2 Schússler Fiorenza, Cannon
og fleiri telja að brýnt sé að Biblían sé endurskoðuð út frá gagnrýnu sjónar-
horni kvenna, og hið sama gildi um alla kristnu hefðina. Þær benda á að slík
endurskoðun þurfi að fela í sér gagnrýni á karlmiðlægan hugsunarhátt hefð-
arinnar (að ritningunni meðtaldri) og endurheimt þess hluta hennar sem fall-
ið hefur í gleymsku eða týnst.
Eins og áður segir greinist afstaða kvenna til ritningarinnar niður eftir því
hvort þær telja mögulegt að endurskoða hana eða ekki. Þær sem styðja end-
urskoðunina skipast einnig í hópa eftir því hvaða aðferðum þær vilja beita í
nálgunum sínum á texta ritningarinnar. En þó að þær greini á um aðferðir eiga
þær það allar sameiginlegt að hefja rannsóknir sínar með því að beita túlk-
unarfræði, sem kalla mætti tortryggni túlkunarfrœði (hermeneutic of suspi-
cion). Tortryggni túlkunarfræðin gengur út frá því að karlmiðlægur hugsun-
arháttur feðraveldisins móti heimsmynd höfunda rita Biblíunnar og því er
áhersla lögð á að skoða áhrif þessa hugsunarháttar og hreinsa burtu þær
mistúlkanir sem hann hefur leitt af sér. Dæmi um slíka mistúlkun er að finna
í tilvísunum í sköpunarsöguna í bréfum Nýja testamentisins, þar sem því er
haldið fram að konan eigi að vera undirgefin karlinum vegna þess að hún hafi
verið sköpuð á eftir honum, en hins vegar hafi hún orðið fyrri til að syndga
(sjá t.d. lKor 11.8-9; lTm 2.11-15). Annað dæmi um beitingu ritskýringar-
aðferðar sem hefur tortryggnina að útgangspunkti, er úr Rutarbók. Þar er sagt
1 Sjá til dæmis Elisabeth Schíissler Fiorenza: Bread Not Stone. The Cliallenge ofFeminist Biblical
Interpretation. 1984. Boston: Beacon Press, xiii.
2 Letty M. Russell, ritstj.: Feminist Interpretation of the Bible. 1985. Philadelphia: The West-
minster Press, 39.
150