Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2000, Blaðsíða 200

Einar Sigurbjörnsson
Þennan Jesú reisti Guð upp og erum vér allir vottar þess. . . . Með öruggri vissu
viti þá öll ísraels ætt, að þennan Jesú, sem þér krossfestuð, hefur Guð gjört bæði
að Drottni og Kristi. (P 2.32, 36)
Dauðinn átti með öðrum orðum ekki síðasta orðið. Vonin lá ekki grafin. Dauð-
inn markaði nýtt upphaf. Vonin var risin upp.
II
Krossinn er miðlægur í kristinni boðun, kristinni tilbeiðslu, kristinni íhugun.
Þannig hefur það verið frá fyrstu tíð:
Vér prédikum Krist krossfestan, Gyðingum hneyksli og heiðingjum heimsku, en
hinum kölluðu, bæði Gyðingum og Grikkjum, Krist, kraft Guðs og speki Guðs.
(lKor 1..23-24)
Að krossinn varð miðlægur í kristinni boðun var ekki sjálfsagt. Kross var um
daga Nýja testamentisins atriði sem fólk talaði ekki almennt um. Hann var
andstyggilegt píslartól, tákn um smán og vonleysi. Að sínu leyti vísaði hann
á yfirburði hins pólitíska valds, valds Rómar, sem gat skapað frið með ógn.
í kristinni boðun vísar krossinn ekki á vonleysi, smán eða ógn. Krossinn
er að kristnum skilningi ávísun á von. Sú von er Jesús Kristur.
Gegnum tíðina hafa menn orðað vonina með margvíslegu móti. I því sam-
bandi hafa menn gripið til mismunandi mynda sem hver um sig á að tjá til-
ganginn með lífi og dauða Jesú eða leitast við að skilja inntak þeirrar vonar
sem krossinn vekur. I seinni tíð hefur orðið friðþæging gjarna verið notað hér
á landi sem heildarheiti yfir afleiðingar dauða Jesú. Orðið friðþæging er af
sögninni að friðþægja sem er gömul í málinu og kemur fyrir í textum allt frá
16. öld. Hún og nafnorð af henni dregin voru hins vegar ekki notuð í biblíu-
máli fyrr en á síðustu öld þegar þau tóku að útrýma orðinu forlíkun og sögn-
inni að forlíka sem voru notuð í eldri biblíuþýðingum. Orðið friðþæging kem-
ur heldur ekki fyrir í Passíusálmunum en hins vegar forlíkun og að forlíka. I
núgildandi biblíuþýðingu er orðið friðþæging notað á nokkrum stöðum í
Gamla testamentinu en aðeins á tveimur stöðum í Nýja testamentinu (lJh 2.2;
4.10) og sögnin að friðþægja á einum (Heb 2.17). Á þessum stöðum í Nýja
testamentinu er orðið notað sem þýðing á grísku orði sem í Gamla testament-
inu er notað um helgihaldið í musterinu í Jerúsalem á friðþægingardag Gyð-
inga.1 Friðþægingardagurinn er haldinn á haustin og er rítúalinu lýst í 3.
Mósebók 16. kapitula. Á friðþægingardaginn einan gekk æðsti prestur Gyð-
inga inn fyrir fortjaldið, inn í hið allra helgasta og rauð blóði fórnardýrs á lok-
1 Gríska orðið hilasmos.
198