Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2000, Blaðsíða 278

Bókadómar
hafa lent í átökum við þá. Landið var hátt yfir
sjávarmáli og þar voru auðugar koparnámur.
Hinn frægi Konungsvegur lá um landið (4M
20:17) og var hann ein helsta samgönguæð
Edómíta.
Saga þjóðarinnar
A tímum Exodusfararinnar virðast Edómítar
hafa verið hirðingjar, en mikil breyting varð
þar á í stjórnartíð Davíðs. Síðari Samúelsbók
(8:13-14) segir frá því er Davíð sigrar
Edómíta. Hann setti landstjóra um allt Edóm
og urðu Edómítar þar með skattskyldir Isra-
elsmönnum í um 150 ár. En Adam var ekki
lengi í Paradís því stuttu eftir að þeir fengu
sjálfstæði gerði Adad-nirari III Assýríukon-
ungur (810-783) Edóm að lénsríki. Góðæri
virðist þó hafa ríkt í Edóm á þessum tíma, en
harðna tók á dalnum er Edómítar mynduðu
bandalag með Resín Sírlandskonung í
Damaskus (2Kon 16:6). Þegar Resín réðst
gegn Tíglat Píleser III (744-727) svaraði
hann af mikilli hörku og krafðist skatta af öll-
um ríkjum sem áttu samskipti við Resín,
þ.á.m. Edómítum.
Eftir árás Sanheribs á Júda* tóku Edómít-
ar að stækka landsvæði sín og tóku austur-
hluta Negeveyðimerkurinnar, sem hafði fram
að þeim tíma verið hluti af Júda. Aletrun frá
hebresku virki í Arad segir frá illu verki Edó-
míta í Austur-Negev. Edómískir textar hafa
einnig fundist á Negev en hvergi er minnst á
ástæðuna fyrir því að Edómítar tóku að
stækka landsvæði sín. Þessir landvinningar
héldu áfram eftir að Nebúkadnesar II fór her-
för um vestursvæðið. Júda virðist hafa verið
of veikburða til að spyma á móti. í áletrun frá
Arad frá þessum tíma er sagt frá yfirvofandi
árás Edómíta. Merkasta heimildin um árás
Edómíta inn í Júda er Horvat Qimit fundur-
inn í Negev árið 1984-1986. Þar fannst must-
eri með hringlaga altari og byggingu með
* Er Assýringar sátu um Jerúsalem 701 f. Kr.
en náðu henni ekki á sitt vald af óþekktum
ástæðum.
þrem herbergjum sem voru opin í átt til
Edóm. I hverju herbergi var pallur um meter
á hæð en líklega voru skurðgoð eða aðrir
helgihlutir á þeim. Þar voru greinileg um-
merki brennifóma, bæði á altarinu og í her-
bergjunum. Einnig fannst þar mikið af fígúra-
tífum styttum úr keramík.
Edómítar eru líklega þekktastir úr Gamla
testamentinu fyrir það að hafa ekkert gert til
að hjálpa bræðrum sínum Israelsmönnum
þegar Babýlon lagði Jerúsalem í rúst. Sam-
kvæmt Jeremía 27:1-15 virðast Edómítar
hafa tekið þátt í árás Hebrea sem og annarra
ríkja á Babýlóníumenn en þeir voru fljótir að
svíkja lit. í sálmi 137 segir að þeir hafa hvatt
Babýloníumenn áfram og fært sér eymd
Hebrea í nyt og í Obadía segir að Edómítar
hafi verið í hópi árásarmanna og glott yfir
hörmungum Júda (11-14). Edómtíar færðu
sig nú yfir til Suður-Júda (Esk 35:10-12) en
fyrir það voru þeir einmitt fordæmdir af Jer-
emía (9:25-26; 25:17-26; 49:7-22), Esekíel
(25:12-14; 32:29; 35) og Jóel (3:19). Það má
segja að bölvun þeirra hafi ræst því að Edóm
var því nær eytt af Nabonidus Babýloníukon-
ungi stuttu síðar, en upphafsvers Malakí (1:2-
5) bera þessum atburði vitni. Eins og flestar
þjóðir reistu þeir úr kútnum er Persar náðu
völdum yfir svæðinu.
Átrúnaður
Lítið er vitað um trú Edómíta. Guðanafnið
Qos kemur oft fyrir í nöfnum konunga. I raun
er ekkert vitað um þennan Guð. Helgistaður-
inn sem fannst við Negev bendir til fjölgyð-
istrúar og því virðist Qos ekki hafa verið eini
guðinn. Það er hins vegar sláandi að Israels-
menn kvarta aldrei undan trú Edómíta. I
Habakkuk 3:3 segir meira að segja „Guð
kemur frá Teman og Hinn [svoj heilagi frá
Paranfjöllum" en Teman var hluti af Edóm
(Dóm 5:4). í lSam 21:7 segireinnig að Edó-
mítinn Dóeg hafi verið inni í helgidómnum í
Nób að tilbiðja Jahve. Edómítar máttu meira
að segja, ólíkt Ammónítum og Móabítum,
vera í söfnuði Drottins (5M 23:8). Job virð-
276