Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2000, Blaðsíða 170
Arnfríður Guðmundsdóttir
syn þess að hlutverk og vald Biblíunnar verði endurskoðað, sem og túlkun
texta hennar í samtímanum. Textar Biblíunnar hafa á liðnum öldum hvatt kon-
ur til dáða, en jafnframt stuðlað að kúgun þeirra. Umfjöllunin hér að framan
hefur sýnt fram á bæði jákvæða og neikvæða afstöðu til kvenna í Gamla testa-
mentinu, þó að hið neikvæða sé þar mun meira áberandi. Konunum er lýst út
frá sjónarhorni karlmanna, þær metnar eftir framlagi þeirra til karlasamfélags-
ins. Þær þegja gjarnan eða það er þaggað niður í þeim og þær eru oft nafn-
lausar. Samt hafa þær í mörgum tilfellum haft mikil áhrif, aðallega innan
veggja heimilisins, eins og glöggt kemur fram í sögunum um höfuðmæðurn-
ar í 1. Mósebók, í samskiptum við eiginmann, börn, þræla og nákomna ætt-
ingja. Og áhrifin heima fyrir hafa vissulega oft náð að teygja sig út fyrir veggi
heimilisins. Neikvæð afstaða til kvenna nær hámarki í sögunum af konunum
sem voru beittar ofbeldi. Vissulega er sagan um Hagar og Söru dæmi um slíka
sögu, þar sem lýst er miklu harðræði, kúgun og nauðgun. í öllum sögunum
eru konurnar meðhöndlaðar af mikilli grimmd, þær beittar ofbeldi sem í sum-
um tilfellum leiðir til dauða.
Af hverju að rifja þessar sögur upp? Hvað kemur okkur við það harðræði
sem konur máttu búa við til forna? Hvers vegna að velta sér upp úr þeim
óhugnaði sem lýst er í þessum sögum og átti sér stað fyrir óralöngu? Eiga nú-
tímakonur eitthvað sameiginlegt með þessum kynsystrum sínum? Er hugsan-
legt að þær geti samsamað sig þessum fornu konum, sem bæði eru fjarlægar
okkur í tíma og rúmi? Það er sorgleg staðreynd að ennþá eru konur barðar,
þeim nauðgað, og þær beittar ofbeldi sem leiðir jafnvel til dauða. Ennþá eru
konur skilgreindar fyrst og fremst út frá móðurhlutverkinu. Fullyrða má að
líf kvenna mótast að meira eða minna leyti af möguleika þeirra til þess að ala
böm, annaðhvort að hindra það að þær verði óléttar, eða að syrgja það að þeim
sé það ómögulegt. Margt bendir til þess að konur séu ennþá taldar óhreinar
nokkra daga í mánuði, að minnsta kosti ef marka má auglýsingar dömubinda-
framleiðenda. Er hugsanlegt að við séum ekki komin eins langt frá konunum
í Gamla testamentinu og við hefðum viljað halda?
Vegna hinna mörgu Biblíutexta sem fjalla á neikvæðan hátt um konur og
ekki síður vegna þess að textar úr Biblíunni hafa verið notaðir til þess að rétt-
læta eða stuðla að kúgun kvenna um aldir, finnst mörgum konum erfitt að
nálgast Biblíuna og taka hana alvarlega sem trúarbók. í upphafi þessarar grein-
ar var fjallað um ólíkar nálgunarleiðir sem kvenguðfræðingar hafa notað við
rannsóknir á textum Biblíunnar. Þessar nálgunarleiðir byggjast á ólíkum
skoðunum á því hvernig eigi að meta textana og margvíslegum mælikvörð-
um á kennivald þeirra. I þessu samhengi virðist ástæða til að minna á túlk-
unaraðferð Lúthers: Að lesa Biblíuna í ljósi Krists og meta einstaka texta í
168