Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2000, Blaðsíða 218
Hjalti Hugason
Duchesne, sem mögulegt er að greina með hjálp hjálpargagnaskrár. Þá er vitn-
að til J. Jungmanns, sem á fjögur rit í skrá og ómögulegt er að segja til um
við hvert þeirra er átt í tilvísuninni. Þá er loks vísað til F. E. Brightman og
Macensie og virðist þar átt við grein úr tímaritinu Liturgy and Worship frá
1932. Þessa höfunda hefur mér ekki tekist að finna í hjálpargagnaskrá. Þar er
hins vegar getið rits með sama heiti en það er frá 1943. Hér er aðeins um
nokkur dæmi að ræða. Stykkprufur, sem valdar voru af handahófi annars stað-
ar úr ritinu, staðfesta þá mynd, sem hér var dregin upp. Annars konar vandi
skýtur upp kollinum, þegar tilvísanir eru til dæmis gerðar í greinar í Kirkju-
riti án frekari upplýsinga í neðanmálsgrein, sem eru síðan að minnsta kosti
stundum tilfærðar undir höfundarheiti í hjálpargagnaskrá. Kirkjuritsins og við-
eigangi áragna þess er hins vegar ekki getið í skránni sérstaklega. Þá má nefna,
að í neðanmálsgreinum er í nokkrum mæli vísað til heimilda eða hjálpargagna,
sem ekki er að finna í skrá. Hef ég við lauslega athugun, sem engan veginn
er tæmandi, fundið dæmi um 10 slík rit. Vera kann, að í sumum tilvikum sé
þessi rit eigi að síður að finna í skránni, en það er eitt einkenni ritgerðarinn-
ar, að lítillar eða engrar samsvörunar virðist gætt við gerð tilvísunar í neðan-
málsgreinum og uppsetningar heimildaskrár. Loks má geta þess, að skipting
gagna, sem annars vegar eru tekin upp í heimildaskrá en hins vegar í hjálp-
argagnaskrá, virðist ekki fullkomlega sjálfri sér samkvæm. Þannig eru Bréfa-
bók Guðbrands biskups Þorlákssonar, íslenskt fornbréfasafn, Graduale Rom-
anum, Manuale Sarum, Passio 1559 og Patrologia Latina tekin upp meðal
stuðningsrita í hjálpargagnaskrá, en virðast tvímælalaust eiga heima meðal
prentaðra heimilda.
Tilvísanatækni höfundar virðist með öðrum orðum fullkomlega óviðun-
andi, sem leiðir til þess, að undir hælinn er lagt, hvort tilvísanir þjóna tilgangi
sínum eða ekki. Eigi rit þetta að fá frekari dreifingu, verður að vinna þessa
hlið þess upp frá grunni.
Nokkrar efnislegar athugasemdir
Hér að framan hef ég einkum fengist við ýmsa þætti, sem tengjast vinnuað-
ferðum höfundar og tæknilegum hliðum þeirrar ritgerðar, sem hér er til um-
fjöllunar. Er nú ef til vill mál, að þeim þætti andmælaræðu minnar ljúki og
athyglinni verði beint að þáttum, sem fremur lúta að inntakshlið ritgerðarinn-
ar.
Inngangur rannsóknarritgerðar er jafnan mikilvægur kafli og má í raun
segja, að sjálfstætt framlag höfundar komi fram í hvað hreinræktaðastri mynd
í þeim kafla og síðan í lokakafla ritgerðar. í inngangi verks af þessu tagi ber
216