Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2000, Blaðsíða 162

Arnfríður Guðmundsdóttir
ur til þess að hún muni fæða barn og því grípur hún til sinna ráða, með því
að barn Hagar verður hennar barn.39 í 16. kafla kemur fram að Abram hafði
ekkert við fyrirætlun Saraí að athuga en þar segir einfaldlega: „Og Abram
hlýddi orðum Saraí“ (16.2). Hins vegar er ekkert sem bendir til þess að Drott-
inn hafi lagt blessun sína yfir þennan ráðahag. En vopnin snúast í höndum
Saraí þegar Hagar snýst gegn húsmóður sinni eftir að hún er orðin þunguð.
Saraí kvartar við bónda sinn, sem segir henni að gera það sem henni vel lík-
ar við Hagar. Og Saraí bregður á það ráð að gera Hagar óbærilegt að búa hjá
sér (ekki er sagt með hvaða hætti), svo að Hagar flýr burt frá henni, út í eyði-
mörkina (16.6b).
Síðari hluti 16. kaflans segir frá dvöl Hagar úti í eyðimörkinni og sam-
skiptum hennar við engil Drottins sem kemur og vitjar hennar, þar sem hún
situr „hjá lindinni á veginum til Súr“ (16.7). Engillinn segir Hagar að snúa
aftur til húsmóður sinnar. En áður en Hagar gefur sig aftur á vald Saraí, seg-
ir engillinn henni að hún muni eignast son sem hún skuli kalla Ismael, og að
hann muni „búa andspænis öllum bræðrum sínum“ (16.11-12). Engillinn gef-
ur henni jafnframt fyrirheit um margföldun afkvæmis hennar. Og Hagar bregst
við orðum engilsins með því að „nefna“ Drottinn. „Þú ert Guð, sem sér,“ seg-
ir hún, en hún mun vera eini einstaklingurinn í allri Biblíunni sem nefnir Guð
á þennan hátt.40 Þegar Hagar snýr aftur heim til Saraí elur hún son, sem Abram
nefnir ísmael, sem merkir Guð heyrir (kveinstafi Hagar), í samræmi við það
sem engillinn hafði sagt við Hagar úti í eyðimörkinni (16.11,15).
Þó að Saraí og Hagar séu aðalpersónur þessarar frásögu, þá er ljóst að
þetta er í raun saga Abrams, þar sem hlutverk kvennanna er fyrst og fremst
að sjá til þess að fyrirheitið um erfingja hans rætist. Kaldlyndi Abrams og
Saraí gagnvart Hagar og verðandi barni hennar, sem var í raun barn Saraí og
Abrams, er áberandi í þessari sögu. í 17. kafla ítrekar Drottinn enn einu sinni
fyrirheit sitt um fjölda afkomenda til handa Abram, sem upp frá þessu kall-
ast Abraham, en nú er fyrirheitið beinlínis tengt Saraí, sem fær nafnið Sara.
Hér er tekið fram að hún muni eignast son með Abraham og „verða ættmóð-
ir heilla þjóða“. Eitthvað vantar upp á trúna hjá Abraham, en í 17. versi 17.
kaflans segir: „Þá féll Abraham fram á ásjónu sína og hló og hugsaði með
sjálfum sér: „Mun hundrað ára gamall maður eignast barn, og mun Sara ní-
ræð barn ala?“ Og Abraham sagði við Guð: „Ég vildi að ísmael mætti lifa
39 Það skal áréttað að hlutverk staðgöngumæðra var viðtekið í þessu samfélagi, eins og sést af
mörgum dæmum í 1. Mósebók. Eitt slíkt dæmi er að finna í 1M 30.6 þegar Rakel segir eftir að
Bíla ambátt hennar hefur alið Jakob son: „Guð hefir rétt hluta minn og einnig bænheyrt mig
og gefið mér son.“ Sjá umfjöllun í Newsom og Ringe, 17.
40 Trible, 18.
160