Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2000, Blaðsíða 227

Andmœli við doktorsvörn
Niðurstaða mín er því sú, að hin þrönga efnisafmörkun höfundar valdi því,
að hann skoði viðfangsefni sitt út frá of þröngu tæknilegu sjónarhorni og nýti
því ekki möguleika sína til fulls við að varpa ljósi á lítúrgíska þróunarsögu
íslenskrar helgisiðahefðar á 16. öld. Sá ótti, sem ég lýsti yfir í upphafi máls
míns í þessu efni, virðist því miður ekki hafa verið ástæðulaus. Á hinn bóg-
inn virðist höfundi takast vel upp við að finna fyrirmyndir að þeim handbók-
um, sem hann fjallar um. Það var líka hið eiginlega ætlunarverk hans með
ritgerðinni.
Lokaorð
Ræða mín hefur teygst nokkuð og er senn mál að linni. Að endingu vil ég að-
eins geta þess, að á síðari árum hafa akademískar rannsóknir um margt öðl-
ast ný tengsl og skírskotun í samfélaginu. Þær eru ekki lengur alfarið stund-
aðar í einangrun og hlutlausri fjarlægð frá því lífi, sem lifað er á hverjum tíma.
Æ fleiri rannsóknarmenn taka nú þátt í sérfræðilegum ráðgjafar- og þróunar-
störfum á sviðum, er tengjast rannsóknum þeirra með beinum eða óbeinum
hætti. Þekking þeirra fær því víðtækari heimfærslu og er hagnýtt af fleirum
og með fjölþættara móti en ella. Jafnfram reynir meira á hana og hún verður
að mæta fjölþættari væntingum og kröfum, en ella væri.
Ég get þessa hér, vegna þess að doktorsefni okkar, sr. Arngrímur Jónsson,
hefur í raun orðið einna fyrstur íslenskra guðfræðinga til að samþætta rann-
sóknar- og þróunarstörf á því sviði, sem greinilega hefur átt hug hans allan,
sviði lítúrgískrar helgiþjónustu í evangelísk-lútherskum sið. Auk þess að hafa
um árabil stundað krefjandi frumrannsóknir á sjálfum rótum evangelísks
helgihalds í landinu hefur hann farið í fararbroddi þeirra, sem unnið hafa að
endurskoðun og endurnýjun íslensks guðþjónustulífs á grundvelli klassískr-
ar, kirkjulegrar hefðar. Þetta hefur hann gert með þrotlausu starfi í þeim söfn-
uðum, sem hann hefur þjónað, oft í mótvindi, en einnig með þátttöku í lít-
úrgísku þróunarstarfi íslensku þjóðkirkjunnar í heild.
Um leið og ég þakka þann heiður, sem mér hefur verið sýndur, með því
að tilnefna mig andmælanda við þessa doktorsvör og óska doktorsefninu til
hamningju með afrakstrur langrar og krefjandi rannsóknarvinnu, leyfi ég mér
að láta í ljós þá ósk, að höfundur sjái sér fært að halda áfram á svipaðri braut,
en gangi nú enn lengra í samþættingu rannsóknar- og þróunarstarfa. Eigi
áframhaldandi mótun helgisiða á íslandi að vera markviss og framsækin, þurfa
menn á að halda margháttuðum skrifum, er ljá slíku þróunarstarfi fræðilegan
grundvöll með tilliti til sögulegrar hefðar, nútíma aðstæðna og æskilegra
225