Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2000, Blaðsíða 144

Gunnlaugur A. Jónsson
orðið; voru rústirnar fremur ófrýnilegar ásýndum, en ekki var öllu ásjálegra inni
fyrir . . . Þegar bjart var orðið tók að rigna mjög þétt. Var þá ekki lengur úti vært
fyrir fólk með sængurfatnað né fyrir lasburða fólk. Fluttu menn sig þá í kirkj-
una. Svo var flýtt sér að ná í kaffitækin og fá sér kaffi. Matvælin voru öll undir
rústunum, og náðist ekkert af þeim þá þegar . . . Var nú tekið að róta í rústunum,
einkum í bæjarhúsum og skemmum, til þess að bjarga matvælum og nauðsyn-
legustu áhöldum. Æðimikið var gengið í súginn, en nægilegt náðist þó til að brúka
í bráðina. Nálægt kl. tíu um morguninn (27. ágúst) kom annar kippurinn, eða þó
öllu heldur tveir, hver eftir annan, með örlitlu millibili. Virtust mér þessi kippir
ekki vera eins harðir og sá um nóttina, en sumum virtust þeir harðari . . . Var þá
lítt stætt á kirkjugólfinu, enda lék hún öll á reiðiskjálfi. Stjakarnir á altarinu, sem
um kvöldið höfðu henst fram á mitt gólf, þeyttust nú niður í annað sinn. Allt, sem
lauslegt var, byltist um; en orgelið, sem er stórt og þungt, kastaðist til; ljósahjálm-
urinn nam við hvelfinguna, og klukkurnar í turninum hringdu sér sjálfar í ákafa.
Því næst lýsir Valdimar tímanum sem í hönd fór, en skjálftar héldu áfram að
koma af og til, allt þar til síðasti stórkippurinn kom 10. september um miðj-
an dag. í lýsingu Valdimars kemur fram að hann bjó með fólki sínu í tjaldi
úti á túni og í skála, sem hróflað var upp til bráðabirgða úr sprekum og ábreið-
um. Kveðst Valdimar mest hafa verið úti á daginn og setið við skriftir úti á
túni. Ljóst er að ýmsir sálma hans út af Saltaranum urðu til við þessar erfiðu
aðstæður. Ekki einu sinni þessar miklu náttúruhamfarir urðu til þess að draga
úr kveðskap hans. Skáldæð hans var ríkari en svo að framrás hennar yrði ham-
in. En jafnframt sýnir lýsing Valdimars á jarðskjálfunum okkur að hæfileik-
ar hans voru ekki takmarkaðir við hið bundna mál; jarðskjálftalýsing hans er
vel skrifuð og nákvæm heimild um hinar miklu hamfarir.
Talandi skáld
Ekki er ofmælt að sr. Valdimar Briem hafi verið það sem kallað er talandi
skáld. Hann átti greinilega mjög auðvelt með að ykja og skáldskaparandinn
gat komið yfir hann hvar og hvenær sem var. Svo skemmtilega vill til að við
höfum heimild um hvernig einn þeirra sálma sem sungnir eru við þessa guðs-
þjónustu varð til. Það er sálmurinn „Guð allur heimur.“ Heimildin um tilurð
þessa sálms greinir að Valdimar hafi verið að snúa töðuflekk á túninu á Stóra-
Núpi. „Sól skein í heiði og varp ljóma og yl á fjöll og hálsa. Kom honum þá
í hug efni sálms og lofgjörðar. Tók hann þá að færa efnið í búning og rím og
eftir því sem rifgarðarnir urðu fleiri fjölgaði ljóðlínum og versum. En áður
en væri fullsnúið, lagði hann hrífuna frá og hélt heim til að festa þennan sálm
á pappír.“10
10 Gunnar Jóhannesson, „Aldarminning dr. theol. séra Valdimars Briem vígslubiskups að
Stóra-Núpi 1848 - 1. febr. - 1948.“ - Víðförli 1, 1948, bls. 54.
142