Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2012, Blaðsíða 88
hafa á umgengni okkar við náttúruna. I þessu efni má minna á ummæli úr
skýrslu Alþjóðanefndar um framtíð matvæla og landbúnaðar en þar segir
m.a.:
Hin drambsömu vísindi á Vesturlöndum hafa gilda ástæðu til að sýna auð-
mýkt og sameinast hinum fjölbreyttu þekkingarkerfum heimsins, verkkunn-
áttu þeirra og vísdómi. Þær aðferðir sem náð hafa hvað mestum árangri
í aðlöguninni að vistfræðilegum aðstæðum nútíðar og framtíðar byggjast
raunar á staðbundinni og hefðbundinni þekkingu. Söguleg þekking á því
hvernig nýta má náttúruauðlindir með árangursríkum og skaðlausum hætti,
láta garða og akra „uppskera af sjálfu sér“ og draga úr veðurtengdum hættum
er ómetanleg á tímum þverrandi auðlinda og óhjákvæmilegra umskipta frá
iðnbúskap til vistvænnar framleiðslu og vinnslu matvæla.
Með því að sameinast hinni heildstæðu vísindalegu heimsmynd, mæli-
tækjum hennar og skilningi á stórum og smáum lífsferlum, gæti hin svokall-
aða óvísindalega þekking á staðbundnum, hefðbundnum og upprunalegum
vettvangi, að fjölbreyttum verðmætakerfum og andlegum sameiningarað-
ferðum [leturbr. HH] meðtöldum, eflt möguleika mannkynsins til að takast
á við þá fordæmislausu erfiðleika sem framundan eru. I þessu gæti jafnframt
falist heildstæð nálgun og breytingar á gildismati okkar, skilningi, lífsstíl og
þeim siðareglum sem fylgt er við notkun og dreifmgu [t.d. matvæla - innsk.
HH]. Brýnt er að sú þekking sem aflað hefur verið til þessa sé viðurkennd
og krufin til mergjar.60
Þetta eru umhugsunarverð ummæli. Hér er mannkyn hvatt til að taka
ráð sitt saman frammi fýrir stærstu ógninni sem það hefur mætt á vegferð
sinni og „spyrja um gömlu göturnar" svo vísað sé til Ritningarinnar.61 Þá
er og hvatt til að hugað sé að því hvernig sameina megi „stóra menningu“
(hin drambsömu vísindi á Vesturlöndum) ýmsum tilbrigðum um „litla
60 Ákall til mannkyns, 2011: 104. Aðra brýna áskorun er að finna í skýrslunni þar sem er varað
við að ræktarlönd séu nýtt til framleiðslu lífefnaeldsneytis í stað korns, maíss, hrísgrjóna eða
annarra matvæla og fóðurs. Framleiðsla eldsneytis tryggir einkum betur settum íbúum heims
möguleika á óbreyttu lífsformi á kostnað þcirra sem skortir lífsnauðsynjar. Framleiðsla slíks
eldsneytis leggur því sitt af mörkun til að viðhalda og auka ranglætið í heiminum frekar en að
draga úr því. Þannig segir: „Meira en 850 milljónir manna í heiminum búa við hungursneyð
og enn fleiri líða næringarskort. Því meir sem lönd eru nýtt til ræktunar fyrir lífefnaeldsneyti í
stað matar (að „hráefni“ meðtöldu) þeim mun minna verður matvælaöryggið og hungrið eykst.
Öflun nægilegrar fæðu er réttlætismál og eins konar prófsteinn á manngæsku okkar; að matur sé
látinn víkja fyrir eldsneyti svo unnt sé að viðhalda iðnvæddum og neyslufrekum lífsstíl hinna fáu
er einfaldlega siðlaust" (Ákall til mannkyns, 2011: 95). Trúarbrögð og trúarstofnanir hafa löngum
talið sig standa vörð um kærleika, fórnfýsi, manngæsku og siðgæði. - Daufheyrist þau við ákalli
og brýningu til að láta mál sem þetta til sín taka, verða þau að gefa það tilkall upp á bátinn.
61 Jer 6.16.
86