Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2012, Blaðsíða 164

Ritið sem hér um ræðir hefur þó ekki einungis gildi fyrir þá sem einbeita
sér að fyrstu öldum kristni. Útgáfa og rannsóknir á norrænum miðalda-
þýðingum hafa oft mátt lúta í lægra haldi fyrir umræðu um frumsamdar
bókmenntir frá sama tímabili. Sú ákvörðun að gefa Tómasarsögn út í tveimur
gerðum hinnar norrænu þýðingar er þess vegna mikill fengur fyrir alla þá
fræðimenn - bókmenntafræðinga, sagnfræðinga, guðfræðinga, málfræðinga
o.s.frv. - sem vinna að rannsóknum á íslenskum miðaldatextum.
Akvörðunin kann þó að orka tvímælis á einhverja. Eflaust líta sumir
sérfræðingar á sviði frumkristni svo á að miðaldatextinn hafi verið birtur á
kostnað Tómasarsögu hinnar fornu og þannig rýrt gildi ritsins sem framlags á
sviði nýjatestamentisfræða. Og mögulega kunna einhverjir miðaldafræðingar
að líta svo á að hér sé á ferðinni útgáfa á Tómas sögu postula með allt of ítar-
legum „inngangi“. Sú hætta er nefnilega alltaf fyrir hendi þegar farið er út í
þverfaglegt samstarf eins og hér var ráðist í að útkoman verði hvorki fugl né
fiskur, hvergi fullgilt framlag. Að mínu áliti tekst höfundum Frá Sýrlandi til
Islands að forðast þessa hættu. Ritið á fullt erindi, hvort heldur á vettvangi
frumkristinna fræða eða miðaldafræða. Auk þess tel ég að ólík sjónarhorn
fræðimannanna tveggja varpi athyglisverðu ljósi á umfjöllunarefni hins
sem hlýtur einnig að vera takmark samstarfs sem þessa. Annars vegar er
umfjöllun Þórðar Inga um Tómas sögu postula og það trúarlega landslag
rómversk-kaþólskrar tíðar sem hún spratt fram í mjög áhugavert dæmi um
túlkunarsögu apókrýfra hefða og viðtökur þeirra í íslenskri frumkristni.
Hins vegar veitir umræða Jóns Ma. um Tómasarritin gagnlega innsýn í það
sögulega og hugmyndafræðilega samhengi sem norræna þýðingin á rætur
að rekja til.
Sú gagnrýni sem má færa fram gegn ritinu er helst sú að það hefði
mátt vera lengra. Aður hef ég minnst á að til þess að gera Tómasarhefðinni
fyllilega skil hefði verið æskilegt að texti Tómasarsögu hinnar elstu hefði verið
hluti þessarar útgáfu. Auðvitað er þetta allt að því bíræfin aðfinnsla - slík
þýðing hefði kostað ómældan tíma og orku og tafið útgáfu ritsins sem því
næmi. En áfram skal haldið á þessum freklegu nótum. Umræða höfundanna
sjálfra hefði sömuleiðis mátt vera lengri, a.m.k. standa eftir spurningar
að lestri loknum sem forvitnilegt og æskilegt hefði verið að vita afstöðu
höfundanna til. Úr því hefði t.a.m. mátt bæta með kafla sem Jón Ma. og
Þórður Ingi hefðu skrifað saman (einstakir bókarhlutar eru sjálfstæð verk
höfundanna hvors um sig). Illu heilli verður ekki af því úr þessu.
162