Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.09.2012, Blaðsíða 41

annan höfund að ræða og sömuleiðis að höfundurinn sé ókunnur, enda þótt
hann kynni sig með nafini. Vera kann að hann hafi heitið Jóhannes og hann
er stundum greindur frá Jóhannesi guðspjallamanni sem Jóhannes sjáandi
eða Jóhannes spámaður; þegar öllu er á botninn hvolft er þó ekkert hægt
að fullyrða um nafn höfundarins. Þrátt fyrir það gefur texti ritsins ákveðnar
hugmyndir um höfundinn sem sennilega hefur verið palestínskur gyðingur
sem tekið hafði trú á Jesú frá Nasaret. Hann virðist gjörþekkja hebresku
ritningarnar, vera kunnugur í Jerúsalem, þekkja til helgisiða musterisins
og jafnvel innviða þess áður en það var lagt í rúst árið 70 e.Kr. Þess vegna
hafa verið leiddar að því líkur að hann hafi flúið til Asíu frá Palestínu í
uppreisninni og borgarastyrjöldinni sem geisaði í Palestínu á árunum 68-73
e.Kr.14
I fáum ritum Nýja testamentisins er kveðið jafn skýrt á um ritunarstað
og í Opinberunarbókinni. Þar segir höfundur (1.9): „Eg, Jóhannes, bróðir
yðar, sem í Jesú á hlutdeild með yður í þrengingunni, ríkinu og þolgæðinu,
var á eynni Patmos sakir guðs orðs og vitnisburðarins um Jesú.“ Margir
fræðimenn hafa talið þessa fullyrðingu nægja til þess að fastsetja tilurð
textans á eynni Patmos15 en við bætist að höfundur virðist þekkja vel
til meðal kristinna safnaða í rómverska skattlandinu Asíu (sbr. bréfin til
safnaðanna sjö í Opb 2.1-3.13) sem í grófum dráttum spannar vesturhluta
Tyrklands í dag. Pólitískt tilheyrði Patmos Asíu þannig að eyjan hlýtur að
teljast vænleg tillaga fyrir ritunarstað Opinberunarbókarinnar.
Tímasetning ritsins hefur verið eilítið umdeildari, en frá upphafi hafa
fræðimenn gengið út frá tveimur möguleikum, annars vegar undir lok eða
mjög skömmu eftir valdatíma rómverska keisarans Nerós, þ.e. um 68 e.Kr.,
hins vegar seint á valdaferli Dómitíanusar, keisara í Róm á árunum 81-96
e.Kr.16 Síðari tillagan hefur lengi notið meiri stuðnings, þ.m.t. Sigurbjörns,
enda þótt textinn sjálfur gefi ekki endilega ástæðu til skýrrar niðurstöðu.
Á þeim grundvelli hafa nokkrir fræðimenn fært rök fyrir því að bókin hafi
saman og kemst að því að höfundur Opinberunarbókarinnar hljóti að vera einhver annar en
guðspjallamaðurinn Jóhannes. Sjá Eusebius: The Church History (þýð. Paul L. Maier; Grand
Rapids: Kregel, 2007), 243-245.
14 David E. Aune, Revelation 1-5 (WBC 52; Dallas: Word Books, 1997), xlvii-lvi.
15 Patmos er lítil eyja (12 km þar sem hún er lengst, 7 km þar sem hún er breiðust) suðvestur af
vesturströnd Tyrklands.
16 Sá fýrsti sem stakk upp á þessari tímasetningu var írenaeus frá Lýon (130-200). Sjá Adversus
Haereses 3.18.3.
39